ABD Hazine Bakanı, Ukrayna-Rusya savaşının seyrini özetlerken çarpıcı bir benzetme yaptı: “Bir yarış içindeyiz; Ukrayna ordusu ne kadar dayanabilir ve Rus ekonomisi ne kadar ayakta kalabilir?” dedi.
Bakan, Rusya’ya uygulanan yaptırımların sertleştirilmesi (özellikle Rus petrolünü satın alan ülkelere yönelik tarifelerin artırılması) durumunda Moskova ekonomisinin “tam çöküş” yaşayabileceğini ve bu durumun Putin’i masaya oturmaya zorlayacağını savundu.
YAPTIRIMLAR TARİHİ REKORDA AMA RUSYA HALA AYAKTA
Rusya, dünya genelinde en fazla yaptırımla karşı karşıya kalan ülke konumunda. Avrupa Birliği bugüne kadar 18 yaptırım paketi uyguladı; 19’uncusu da Eylül ayında gündeme geldi. ABD, 5 bini aşkın kişi ve kurumu hedef aldı. Ancak tüm bu baskılara rağmen, Rus ekonomisinin çöküşüne dair öngörüler gerçekleşmedi. 2022’de kısa süreli bir daralma yaşansa da, sonraki iki yılda ekonomi yeniden büyüme kaydetti.
BÜYÜME DURMA NOKTASINDA
2024 ortalarına gelindiğinde tablo değişti. Temmuz ayında GSYH yıllık bazda sadece %0,4 büyüdü. Satın alma yöneticileri endeksine göre ekonomik faaliyetler aylardır geriliyor. Şirket kârları zayıfladı, borsa baskı altında, reel ücret artış hızı düştü. Hükümet ve Merkez Bankası yetkilileri birbirini suçlarken, 2023-2024’teki ekonomik canlılık sona erdi.
PARASAL SIKILAŞMA DÖNEMİ
Putin yönetimi, 2023’te milli gelirin yüzde 5’i oranında mali genişleme uygulamıştı; 2024’te ise bu destek kısıtlı bir mali sıkılaşmaya dönüştü. Altyapı ve savunma yatırımlarındaki artışlar durdu. Merkez Bankası da enflasyonu dizginlemek için faizleri sert biçimde yükseltti. Bu da kredi maliyetlerini artırarak tasarrufu cazip hale getirdi, tüketimi baskıladı.
PETROL İHRACATINDA DÜŞÜŞ
Yaptırımların enerji sektörüne etkisi giderek belirginleşiyor. Rusya’nın petrol ihracatı 2022’nin ilk çeyreğinde 155 milyar dolar seviyesindeyken, bu rakam 2024 başında 96 milyar dolara geriledi.
Rubledeki değerlenme ihracat gelirlerini düşürürken, düşük petrol fiyatları ve yüksek faiz oranları üretimi finanse etmeyi zorlaştırıyor.
AB’DEN YENİ YAPTIRIM ATAĞI
Avrupa Birliği’nin hazırladığı yeni yaptırım paketi, Rusya’ya dolaylı destek sağlayan şirketleri ve üçüncü ülkeleri hedef alıyor. Ancak bu önlemler kolaylıkla delinmekte. Rusya, mallarını tarafsız ülkeler üzerinden yeniden ihraç ederek veya mal takası (örneğin buğday karşılığı otomobil) yöntemiyle ticareti sürdürmekte. Goldman Sachs’ın analizine göre, çoklu liman aktarımları ve düşük izlenebilirlik nedeniyle yaptırımlara tam uyum sağlamak son derece güç.
Ekonomik durgunluğa rağmen, işsizlik oranı tarihi düşük seviyelerde, reel ücretler ise tarihî zirvelerde seyrediyor. Batı ekonomilerinde kötümserlik hâkimken, Rus halkı ekonomik durumundan memnun görünüyor. Bu nedenle, yavaşlama sürecinin Putin’i kısa vadede müzakere masasına zorlaması pek olası görünmüyor.
