6 soruda Hürmüz Boğazı: Kapanırsa ne olur?

Küresel yatırımcılar, dünyada deniz yoluyla taşınan ham petrolün yaklaşık üçte birine ev sahipliği yapan Hürmüz Boğazı'nın ablukaya alınması karşısında alarma geçti. Yatırımcıları endişelendiren, ABD'nin dün İran'ın nükleer tesislerini vurması oldu. İran'ın ABD'den intikam almak için boğazı kapatabileceği düşünülüyor.

Bu da savunma ve güvenlik sorununun ötesinde petrol fiyatlarının tavan yapması ve küresel ekonominin ağır hasar görmesi endişesini doğuruyor. Capital.com'da finansal piyasa analisti Kyle Rodda, Business Insider'a verdiği demeçte "En kötü senaryoda yakıt fiyatları tavan yapar, enflasyon yükselir, büyüme azalır ve faiz oranları normalin çok daha üstüne çıkar" diye belirtiyor.

Peki ya Hürmüz Boğazı hakkında neler biliniyor?

HÜRMÜZ BOĞAZI NE?

Dünyanın jeopolitik açıdan en hassas deniz yollarından biri olan Hürmüz Boğazı, en dar noktasında 33 kilometre uzunluğunda. Basra Körfezi'ni Hint Okyanusu'na bağlayan Hürmüz Boğazı'nın kuzeyinde İran, güneyindeyse Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman bulunuyor.

Dünyanın en yoğun ticaret yollarından biri olan Hürmüz'de günde yaklaşık 20 milyon varil petrol ve petrol ürünü taşınıyor. Çoğu petrol ürününün Basra Körfezi'nden çıkmak için Hürmüz Boğazı'ndan başka yolu yok. Çünkü Suudi Arabistan gibi üretici konumundaki pek çok ülkenin petrollerini dünyaya sattığı nokta da buradan başlıyor.

NE KADAR ÇOK YÜK GEÇİYOR?

Deniz yoluyla taşınan petrolün yaklaşık üçte biri ve küresel sıvılaşrtırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin yüzde 20'si Hürmüz'den geçiyor. Dolayısıyla lojistikte yaşanacak herhangi bir aksaklığın enerji piyasalarını sert bir şekilde etkilemesi bekleniyor.

İRAN GERÇEKTEN BOĞAZI KAPATABİLİR Mİ?

İran'ın boğazdaki deniz trafiğini kapatacak yasal yetkisi yok. Ancak gemi akışını yakıt ve taşımacılık altyapılarına zarar vererek durdurabilir. Cuma günü İran Meclisi, Hürmüz Boğazı'nın kapatılması için oylama yaptı. Nihai kararı Milli Güvenlik Yüksek Konseyi verecek.

Analistler İran'ın ablukasının gerçek bir eylemden ziyade politik duruş olabileceğini düşünüyor. Pepperstone'da araştırma stratejisti Dilin Wu "Manşetler kulağa dramatik gelse de gerçekte İran Meclisi'nin askeri ya da stratejik kararlarda etkili bir gücü yok. Özellikle de jeopolitika ve ekonomi açısından kritik sonuçları olacak konularda" dedi.

ABD ABLUKADAN ETKİLENİR Mİ?

2019'dan bu yana dünyaya enerji ihraç eden ABD'nin Hürmüz'deki ablukanın yaratacağı tedarik şokundan daha az etkilenmesi bekleniyor. Ancak ablukanın etkisiyle dünyanın geri kalanında meydana gelecek ekonomik çöküş ABD'yi de etkileyebilir. Deutsche Bank analisti bugün yayınladığı notta ablukanın yaratacağı ekonomik etkinin Fed'in faiz indirimlerini ertelemesi için başka nedenler ortaya çıkacağından uzun vadede yüksek faiz oranlarının kapıda olacağı konusunda uyardı.

PEKİ YA DİĞER ÜLKELER?

Analistler Hürmüz'ün kapanmasından en çok etkilenecek ülkelerin Asya ülkeleri olacağını söyledi. ABD Enerji Bilgi Yönetim İdaresi'ne göre geçen yıl Hürmüz'den geçen ham petrol, kondensat ve LNG'nin yüzde 80'inden fazlası Asya'ya gitti.

Uzmanlara göre lojistik belirsizlik ve çok daha maliyetli yeni yollar kullanılması gerekeceğinden bu durumdan en çok etkilenen ülkeler Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Çin olacak.

Öte yandan Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya'dan gaz almayı keserek Körfez'e daha da bağımlı hale gelen Orta Avrupa ülkeleri de tehlike altında. Öte yandan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin petrolünü başka yollarla Avrupa'ya ulaştırması da mümkün.

ABLUKANIN GAZ FİYATLARINA VE ENFLASYONA ETKİSİ NE OLACAK?

Enerji önemli bir girdi maliyeti olduğundan gaz fiyatlarındaki herhangi bir artış enflasyonu da büyük ölçüde etkileyecek. İsrail'in İran'a saldırılarından bu yana gaz fiyatları yüzde 10 arttı.

Bu gelişmeler gaz talebinin zirve yaptığı yaz sezonu sırasında gerçekleşiyor. Petrol fiyatlarındaki yükseliş bu şekilde devam ederse önümüzdeki haftalarda pompa fiyatlarının artması muhtemel.