ABD istedi, Hollanda el koydu: Ticaret savaşında yeni perde

Hollanda hükümetinin Çinli çip üreticisi Nexperia'ya el koyması, ticaret savaşında yeni bir aşama olarak dünyada yankılandı.

İngiliz Financial Times (FT) gazetesinde bugün yayımlanan "ABD ültimatomu sonrası Hollanda, çip üreticisi Nexperia’ya el koydu" başlıklı haberde, sürecin detaylarına yer verildi.

Hollanda hükümetinin, Washington’un uyarısının ardından Nexperia’nın kontrolünü devraldığı aktarılan haberde, "ABD yönetimi, şirketin Çinli CEO’su Zhang Xuezheng görevde kaldığı sürece Nexperia’nın ihracat kontrol listesinden çıkarılmayacağını bildirmişti. Bu gelişme, mahkeme belgelerinde yer aldı" denildi.

Hollanda Ekonomi Bakanlığı bu ay, aynı zamanda çip üreticisinin hakim hissedarı olan Zhang’ı görevden almış ve böylece Washington ile Pekin arasındaki ticaret savaşında yeni bir cepheye dahil olmuştu.

Haberde "Nexperia’nın devralınması, Hollanda’yı ABD-Çin teknoloji savaşının ortasına itti" yorumu yer aldı.

OTOMOTİV SEKTÖRÜ İÇİN KRİTİK ÇİPLERİ ÜRETİYOR

Nexperia, Avrupa otomotiv endüstrisi kritik önemdeki çipleri tedarik eden önemli bir üretici konumunda. Şirket, 2017’de bir Çinli konsorsiyuma satılmış, daha sonra Wingtech tarafından devralınmıştı.

Amsterdam Temyiz Mahkemesi’ne bağlı işletme dairesi, Hollanda Ekonomi Bakanlığı ile Nexperia’nın Çinli sahibi Wingtech arasındaki davaya ilişkin süreci bugün açıkladı.

Mahkeme belgelerine göre, ABD yetkilileri haziran ayında Hollanda’ya, şirketin Avrupa operasyonlarını Çin’den ayırmaya yönelik planın “çok yavaş ilerlediğini” bildirdi.

ABD’DEN SON UYARI

Geçtiğimiz ay, ABD Ticaret Bakanlığı, Nexperia’ya fiilen bir ültimatom verdi. Bakanlık, Wingtech’in ABD’nin kara listesinde yer alması nedeniyle, bu kapsamda uygulanan kısıtlamaların Hollanda’daki iştiraki Nexperia için de geçerli olacağını bildirdi.

Söz konusu liste, ABD’nin ulusal güvenliğine veya dış politika çıkarlarına karşı hareket ettiği düşünülen kuruluşlara yönelik ihracat kontrollerini içeriyor. Listedeki şirketlere satış yapmak isteyen ABD’li firmaların lisans alması gerekiyor. Bu da oldukça zor bir süreç. Sonuç olarak, bu durum şirketlerin ileri teknolojiye erişimini büyük ölçüde sınırlandırıyor.

“CEO DEĞİŞMEDEN MUAFİYET MÜMKÜN DEĞİL”

Hollanda Dışişleri Bakanlığı ile ABD’nin Uluslararası Güvenlik ve Yayılmayı Önleme Bürosu arasında yapılan bir toplantının tutanaklarına göre, ABD tarafı şu ifadeyi kullandı:

“Şirketin CEO’sunun hâlâ aynı Çinli hissedar olması sorun teşkil ediyor. Muafiyet hakkı kazanabilmesi için CEO’nun değiştirilmesi neredeyse kesin olarak gerekecek.”

ABD, geçen yıl Wingtech’i kara listeye eklemişti. Gerekçe olarak, şirketin Çin’in hassas yarı iletken üretim teknolojilerine erişimine yardımcı olduğu iddia edilmişti.

30 Eylül’de ABD, liste kapsamını genişleterek ana şirketlerin tüm iştiraklerini de dahil etti. Bu değişiklik, Nexperia’nın da kasım sonuna kadar Wingtech sahipliği nedeniyle aynı kısıtlamalara tabi olacağı anlamına geliyordu.

HOLLANDA İLK KEZ 70 YILLIK YASAYI KULLANDI

Aynı gün, Hollanda Ekonomi Bakanı Vincent Karremans, mahkeme belgelerine göre, “Nexperia’nın faaliyetlerini ve üretim araçlarını korumak” amacıyla 70 yıllık “Mal Mevcudiyeti Yasası”nı ilk kez devreye soktu.

Rhodium Group danışmanlık şirketi direktörü Reva Goujon, “Hollanda hükümeti, bu yeni kuralın (iştiraklerin listeye dahil edilmesi) kendileri için ciddi sorunlar yaratacağını gayet iyi anlamıştı.” dedi.

HOLLANDA KİMLİĞİ ARAYIŞI

Nijmegen merkezli Nexperia, 2024’ün başlarında Hollanda hükümetiyle, Çinli sahipliğiyle ilgili “olumsuz kamuoyu algısını” dengelemek amacıyla “Hollanda şirketi olarak tanınma” görüşmeleri başlattı.

Mahkeme belgeleri, Zhang’ın şirketin ayrıştırılmasına direndiğini ve Wingtech’in 2019’daki devralmasından bu yana kontrolünü daha da sıkılaştırdığını ortaya koyuyor.

Geçtiğimiz aralık ayında Ekonomi Bakanlığı, Nexperia’ya şu şartları iletti:

“Hissedardan operasyonel bağımsızlık sağlamalı, hem siber güvenlik hem de iç tehditler açısından etkili bir güvenlik ve bilgi politikası oluşturmalı ve bu alanların korunmasını sağlayacak bir iç denetim mekanizmasına sahip olmalı."

"HOLLANDA KİMLİĞİ GARANTİSİ VEREMEYİZ"

Şirket, 28 Mart’ta gönderdiği yanıtta şu ifadeleri kullandı:

“Hollanda/Avrupa kimliği veya varlığına ilişkin açık ve koşulsuz bir garanti verilemez. Bu durum, hissedarın kontrol haklarını aşırı ölçüde kısıtlayacak ve şirketin ticari esnekliğini mantıksız biçimde sınırlayacaktır.”

Eylül başında Zhang, şirketin üç finans yöneticisinin banka yetkilerini iptal etti. Bu adım, Nexperia’nın Avrupa’daki yönetim kurulu üyeleri arasında yönetişim endişelerine yol açtı. Hollanda hükümeti, pazar günü şirkete el koyduğunu açıklarken bu kararı “ciddi yönetişim eksiklikleri” ile gerekçelendirdi.

ÇİN’DEN İHRACAT YASAĞI VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARI

Wingtech’in el koymaya karşı hukuki yollara başvurabileceği belirtiliyor. Ancak Rhodium Group’tan Goujon’a göre, “Mal Mevcudiyeti Yasası” hükümete şirket yönetimine müdahale etme konusunda geniş yetkiler tanıyor.

Nexperia, bugün yaptığı açıklamada “ABD kısıtlamalarına yönelik bir çözüm bulunacağından emin olduklarını” belirtti.

Ayrıca, Çin Ticaret Bakanlığının 4 Ekim’de, Nexperia Çin ve alt yüklenicilerinin Çin’de üretilen belirli tamamlanmış bileşenleri ve alt montajları ihraç etmesini yasakladığını bildirdi.

Şirket açıklamasında, “Nexperia, bu kısıtlamalardan muafiyet almak için Çinli yetkililerle aktif olarak görüşmeler yürütmektedir.” ifadeleri yer aldı.