200 lirayı pul ettiler

İLKAY AKKAYA / NEFES

En büyük banknotumuz olan 200 TL, 2009’dan bu yana tedavülde ama satın alma gücündeki kayıp şaşırtıcı boyutlara ulaştı. 200 TL bugün 5 dolar bile etmiyor. 200 TL, tedavüle çıktığı 1 Ocak 2009’da tam 131 dolara denk geliyordu. O dönemde bu parayla bir haftalık alışveriş yapılır, akaryakıt alınır, ailece dışarıda yemek yenebilirdi.

Bugün ise aynı banknot yalnızca 4.82 dolar ediyor; neredeyse bir kahve zincirinde sade kahve parasına eşit. 200 TL’nin 2009’daki alım gücüyle bugünkü tablo kıyaslandığında, fark paranın değerindeki erimeyi gözler önüne seriyor. O yılın başında 1 dolar 1.53 TL’den işlem görüyordu; yani 200 TL ile yaklaşık 131 dolar alınabiliyordu. Aynı banknotla fast food zincirlerinde 10.75 TL’ye sunulan ikili menülerden 18 adet alınabiliyordu.

Bugün ise aynı banknotla yalnızca bir hamburger menüsünün üçte biri satın alınabiliyor. Bugün bir burger menüsü 350 TL’den başlıyor. 2009’da 200 TL ile 4.65 gram altın, 131 dolar, 94.7 Euro, 63.5 litre benzin, 80.6 litre motorin, 500 ekmek, 14 kilo et, 41 kilo tavuk ve 160 litre süt alınabilirken; 2025’te aynı banknot yalnızca 0.04 gram altın, 4.82 dolar, 4,1 Euro, 3.8 litre benzin, 3.8 litre motorin, 13 ekmek, 267 gram et, 2.2 kilo tavuk ve 4 litre süte yetiyor.

Üstelik yüksek enflasyon karşısında hızla değer kaybeden Türk Lirası, artık neredeyse sadece 200 TL’lik banknotlarla piyasada geziyor. Tedavüldeki paranın yüzde 86’sı, yalnızca 200 TL’lik banknotlardan oluşuyor.

ATM’LER DE AYAK UYDURDU

200 TL’nin bir öğün yemeğe bile yetmediği bu dönemde, bankamatikler de enflasyona ayak uydurdu. Artık pek çok ATM, 200 TL’nin altındaki kağıt paraları ya hiç vermiyor ya da son derece sınırlı tutuyor. Küçük kağıt para bulmak neredeyse imkansız hale gelirken, vatandaşlar nakit ihtiyaçlarında çoğu zaman 200 TL’lik kâğıt paraları kullanıyor.

1.5 SAAT ÇALIŞMAK GEREKİYOR

Asgari ücretli için 200 TL artık kısa sürede kazanılabilecek bir para olmaktan çıktı. 2025 yılında net asgari ücret 22.104 TL seviyesinde bulunuyor. Haftada 43 saat çalışan bir işçinin saatlik kazancı yaklaşık 118.7 TL’ye denk geliyor. Bu hesapla, cüzdanlarda en çok dolaşan banknot haline gelen 200 TL’yi kazanabilmek için bir asgari ücretlinin

1 saat 41 dakika çalışması gerekiyor. Yani 104 dakika çalışması gerekiyor.

TEDAVÜLDEKİ PARANIN YÜZDE 86’SINI OLUŞTURUYOR

Yüksek enflasyon karşısında hızla değer kaybeden Türk Lirası, artık neredeyse sadece 200 TL’lik banknotlarla piyasada dolaşıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre, ağustos ayı itibarıyla piyasadaki toplam 847 milyar liralık nakdin yüzde 86’sı, yalnızca 200 TL’lik banknotlardan oluşuyor.

200 TL’lik banknotların toplam değeri 729.6 milyar TL’ye ulaşırken, diğer kağıt paralar neredeyse sembolik düzeyde kaldı. 200 TL piyasanın yüzde 85’ini kaplarken diğer kâğıt paralar yok denecek kadar az. Piyasadaki 100 TL’lik banknotlar toplam paranın yalnızca yüzde 11’i olurken 50 TL’lik banknotlar yüzde 1.7’si, 20 TL’lik banknotlar yüzde 0.7’si, 10 TL’lik banknotlar yüzde 0.73’ünü oluşturuyor.