ABD’de florür tartışması büyüyor: Bazı eyaletler yasakladı, uzmanlar uyarıyor

Florür; su, toprak ve havada doğal olarak bulunan bir mineraldir. Diş minesini güçlendirerek çürümeye karşı koruma sağlar. Aynı zamanda erken dönem çürükleri tersine çevirerek dişlerdeki mineral kaybını önler. ABD’de içme suyuna florür eklenmesiyle birlikte çocuk ve yetişkinlerde diş çürüğü oranlarında ciddi düşüşler yaşandı.

FLORÜRLÜ SU POLİTİKASI NE ZAMAN BAŞLADI?

1945 yılında Michigan eyaletinin Grand Rapids şehri, içme suyuna kontrollü şekilde florür ekleyen ilk ABD şehri oldu. 15 yıl süren gözlemler sonucunda, 30 bin okul çocuğunda diş çürüklerinde yüzde 60’tan fazla azalma görüldü. Bu başarı, 1950’lerde ABD genelinde yaygın florür uygulamalarının önünü açtı.

ABD’DE FLORÜR NE KADAR YAYGIN?

2022 verilerine göre, ABD nüfusunun yaklaşık %63’ü florürlü içme suyuna erişiyor. Ancak Florida ve Utah gibi bazı eyaletler, yakın zamanda içme suyuna florür eklenmesini yasakladı. Utah Sağlık Bakanlığı, eyalette doğal florür seviyelerinin yetersiz olduğunu ve halkın takviye florür kullanması gerektiğini belirtiyor.

FLORÜR SEVİYELERİ NASIL DÜZENLENİYOR?

ABD Halk Sağlığı Servisi, içme suyundaki florür seviyesinin litre başına 0.7 miligramı geçmemesini öneriyor. 1.5 mg/l üzerindeki seviyeler kemik kırıkları, tiroid hastalıkları ve sinir sistemi hasarları gibi sağlık risklerini artırabiliyor. Çevre Koruma Ajansı (EPA), yasal sınırı 4.0 mg/l olarak belirlemiş durumda. Ancak bir federal yargıç, EPA’nın bu sınırları sıkılaştırması gerektiğine hükmetti.

FLORÜRÜ KİMLER ÜRETİYOR?

İçme suyunda en yaygın kullanılan florür bileşiği florosilisik asittir. Bu madde suyla karıştığında serbest florür açığa çıkarır. ABD’de J.R. Simplot ve Nutrien gibi şirketler bu bileşiği üretmektedir. 2019 yılında ABD’de yaklaşık 29 milyon kilogram florosilisik asit üretildi.

ABD Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr., florürün kanser dahil çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığını öne sürüyor. Ancak bu iddialar bilimsel olarak kesin şekilde kanıtlanmış değil.

UZMANLAR NE DİYOR?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), içme suyunun florürle zenginleştirilmesini 20. yüzyılın en önemli halk sağlığı başarılarından biri olarak tanımlıyor. Amerikan Diş Hekimleri Birliği de florürlü suyun diş çürüklerini %25’ten fazla azalttığını belirtiyor.

YENİ ARAŞTIRMALAR NEYİ GÖSTERİYOR?

2024 yılında yayımlanan bir Cochrane incelemesi, zengin ülkelerde florürlü suyun etkisinin geçmişe kıyasla daha sınırlı olabileceğini öne sürdü. Ayrıca, ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından yapılan bir analizde, yüksek florür maruziyeti olan çocuklarda IQ seviyelerinin daha düşük olduğu gözlemlendi. Ancak bu bulgulara yönelik metodolojik eleştiriler de mevcut.