ABD'de penny krizi
ABD Başkanı Donald Trump’ın 1 sentlik madeni paranın üretimini durdurma kararı ülkede “penny krizi”ne yol açtı. Bozuk para sıkıntısı nedeniyle marketler fiyatları aşağı yuvarlıyor, bankalar ise müşterilerine sınırlı sayıda penny veriyor.
ABD’de “penny” olarak bilinen 1 sentlik madeni paranın üretiminin durdurulması, ticarette ciddi aksamalara neden oldu.
Birçok bölgede perakendeciler bozukluk bulamazken, bankalar yeni 1 sent siparişi veremiyor ve mevcut stoklarını müşteriler arasında paylaştırmak zorunda kalıyor.
Bazı işletmeler, müşterilerden bozuk para toplayabilmek için ilginç kampanyalar bile başlattı. Örneğin, Sheetz adlı market zinciri 100 adet 1 sent getirenlere bedava içecek verdi. Bazı perakendeciler ise yasal sorun yaşamamak için fiyatları yukarı değil, aşağı yuvarlamak zorunda kalıyor.
TRUMP’IN KARARI VE MALİYET GEREKÇESİ
Başkan Donald Trump, 9 Şubat 2024’te yaptığı açıklamada,
“Ulusumuzun bütçesindeki israfı, gerekirse bir sentle bile ortadan
kaldıracağız” diyerek madeni 1 sent üretimini sonlandırdığını
duyurmuştu.
ABD Darphanesi’nin (U.S. Mint) 2024 raporuna göre, bir 1 sentlik
madeni paranın üretim maliyeti 3,7 senti buluyordu. Yani, paranın
değeri maliyetini karşılamıyordu. Hazine Bakanlığı, Mayıs ayında
son kez bakır-çinko boş disk siparişi verdi ve Haziran’da son 1
sentlik paralar basıldı.
BANKALAR VE MARKETLER ÇARESİZ
Perakendeciler, nakit işlemlerde 1 veya 2 sentlik farkları müşteriye yansıtmamak için fiyatları aşağı yuvarlamak zorunda kalıyor. Örneğin, Midwest bölgesindeki Kwik Trip zinciri, her nakit işlemi en yakın 5 sente yuvarlayarak yaklaşık 3 milyon dolar kayıp yaşayacağını açıkladı.
ABD’de bazı eyaletlerde nakit fiyatları yukarı yuvarlamak yasalarla engellenmiş durumda. Bu nedenle, işletmeler “Common Cents Act” adlı yeni yasa tasarısının kabul edilmesini bekliyor. Tasarı, nakit işlemlerin en yakın 5 sente (aşağı veya yukarı) yuvarlanmasını öngörüyor. Perakendeciler, sürecin plansız ve ani şekilde uygulanmasından şikâyetçi.
GEÇİŞ SÜRECİ PLANLANMADAN GERÇEKLEŞTİ
Kanada ve Birleşik Krallık gibi ülkeler, küçük madeni paralarını
yıllara yayılan geçiş süreçleriyle tedavülden kaldırmıştı. Ancak
ABD, herhangi bir geçiş planı olmadan ani bir şekilde üretimi
durdurdu.
Uzmanlar, Federal Rezerv’in dağıtım terminallerinin üçte birinin 1
sentlik madeni para kabul etmemesi nedeniyle sorunların daha da
büyüdüğünü belirtiyor. Perakendeciler ve bankalar şimdi hükümetten
net bir yönlendirme bekliyor.