Afrika Boynuzu’nda kritik gelişme: İki ülke Ankara’da anlaştı
Afrika Boynuzu olarak bilinen bölgedeki Etiyopya ve Somali, Ankara’da ortak bir bildiriye imza attı. İki ülke arasında bölgede gerginliği tırmandırma endişesi yaratan anlaşmazlık için önemli ilerleme sağlandı.
Doğu Afrika ülkeleri Etiyopya ile Somali arasındaki gerginlik, Ankara’da gerçekleştirilen görüşmelerin ardından büyük ölçüde son buldu. İki ülke ortak bir bildiriye imza atarak bölgedeki gerginliği tırmandırma ihtimali bulunan sorunu giderdi.
İmzalanan bildiriyi Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan duyurdu.
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleştirdiği görüşmenin ardından konuşan Erdoğan, yaklaşık 8 ay önce başlatılan Ankara Süreci'nde önemli bir aşamaya gelindiğini belirtti.
Erdoğan, Somali ve Etiyopya arasındaki kriz için bir metinde mutabık kalındığını bildirdi.
Mahmud ve Ahmed de imzalanan metne sahip çıktı, iki ülke arasındaki anlaşmazlığın çözülmesi konusundaki çabaları dolayısıyla Türkiye ve Erdoğan'a teşekkür etti.
MÜZAKERELER 4 AY İÇİNDE SONUÇLANACAK
"Türkiye Cumhuriyeti'nin kolaylaştırıcılığıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti ve Somali Federal Cumhuriyeti'nin Ankara Bildirisi" ismi verilen metinde şu ifadeler yer aldı:
- "Taraflar, görüş ayrılıkları ve tartışmalı meselelerden vazgeçip, ortak refah doğrultusunda kararlılıkla ilerleme konusunda mutabık kalmışlardır.
- Taraflar, Türkiye'nin kolaylaştırıcılığında Şubat 2025 sonuna kadar teknik müzakerelere başlamaya ve 4 ay içinde sonuçlandırmaya karar vermişlerdir.
- Taraflar, Somali'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterirken Etiyopya'nın denize güvenli erişiminden sağlanabilecek potansiyel yararı tasdik etmiştir."
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı da bildiriyle ilgili şu bilgilendirmeyi yaptı:
- "Taraflar, dostluk ve karşılıklı saygı ruhu içerisinde, görüş ayrılıkları ve tartışmalı meselelerden vazgeçip geride bırakma ve ortak refah doğrultusunda işbirliği içerisinde kararlılıkla ilerleme konusunda mutabık kalmışlardır. Somali, Etiyopya askerlerinin Afrika Birliği Harekatlarındaki kayıplarını tanır. Taraflar, Somali Federal Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterirken Etiyopya'nın denize ve denizden güvenli erişiminden sağlanabilecek çeşitli potansiyel yararları tasdik etmişlerdir.
- Ayrıca, Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti'nin, Somali Federal Cumhuriyeti'nin egemen yetkisi altında, denize ve denizden güvenilir, emniyetli ve sürdürülebilir erişimden yararlanmasına olanak tanıyacak sözleşme, kiralama ve benzeri yöntemler de dahil olmak üzere ikili anlaşmalar yoluyla karşılıklı olarak avantajlı ticari düzenlemeleri sonuçlandırmak için yakın bir şekilde birlikte çalışma konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, bu amaçlar doğrultusunda ve Türkiye'nin kolaylaştırıcılığında en geç Şubat 2025 sonuna kadar iyi niyetle teknik müzakerelere başlamaya ve dört ay içinde sonuçlandırıp imzalamaya karar vermişlerdir."
ETİYOPYA-SOMALİ KRİZİ NASIL BAŞLADI?
Somali’den 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden ancak uluslararası toplum tarafından tanınmayan Somaliland ile Etiyopya arasında imzalanan anlaşma Afrika Boynuzu’nda kriz yarattı.
Denize erişimi olmayan dünyanın en büyük nüfusa sahip ülkesi Etiyopya, mutabakata göre Berbera Limanı üzerinden Kızıldeniz’e erişim imkanına sahip olacaktı. Mutabakatla, Etiyopya da dünyada bir ilk olarak Somaliland’i tanıyacaktı.
İmzalanan bu anlaşma, Somali tarafından sert tepki gördü.
TÜRKİYE SÜRECE NASIL DAHİL OLDU?
Türkiye, şubat ayında Ankara’da Somali ile arasında imzalanan bir Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması ile sürece dahil oldu.
Anlaşma ile iki ülke arasında ortak bir deniz kuvvetleri oluşturulup, bu kuvvetlerin Somali sularını 10 yıl boyunca koruması kararlaştırıldı.
Aynı ay Somali Meclisi’nin anlaşmayı onaylamasının ardından konuşan Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, "Türk kardeşlerimiz bu anlaşma çerçevesinde sadece 10 yıl boyunca denizlerimizi koruyacak. 10 yıllık iş birliğinden sonra biz de denizlerimizi koruyacak bir donanmaya sahip olacağız" dedi.
Bu gelişmeden yaklaşık 3 ay sonra Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali, Türkiye’den arabuluculuk rolü üstlenmesi talebinde bulundu.
Türkiye’nin bu talebi kabul etmesinin ardından iki ülkenin bakanları, Ankara Süreci adı verilen arabulucuk görüşmeleri kapsamında başkentte bir araya geldi ve bir dizi görüşme gerçekleştirdi.
ETİYOPYA'NIN KIZILDENİZ GÜNDEMİ
Etiyopya, Eritre'nin 1991'de fiilen, 1993'te hukuken bağımsızlığını kazanmasıyla denize erişimini kaybetti.
Eritre’nin bağımsızlığından bugüne Kızıldeniz'e erişim konusu, Etiyopya'nın en temel gündemiydi.
En önemli ihraç ürünü kahve olan Etiyopya, Cibuti’ye her yıl liman kullanımı için önemli miktarlarda para ödüyor.