'Alfa erkek' sadece bir mit mi? Çoğu primat için cevap 'evet'
Bilim insanları "alfa erkek" kavramının primatlar arasında gerçekte ne kadar yaygın olduğunu inceledi. İnsanların da dahil olduğu bu araştırmada dikkat çekici sonuçlar elde edildi.
"Erkeklerin baskın bir karaktere sahip olması"nın evrimsel bir zorunluluk olup olmadığı uzun zamandır tartışma konusu. Bilim insanları cinsiyet temelli hiyerarşinin gerçekte ne kadar katı ve yaygın olduğunu ölçmek için 121 primat türünü bağımsız 253 saha çalışmasında inceledi.
Bu çalışmalar sırasında fiziksel saldırı, korkutma, kaçma ve boyun eğme sinyalleri gibi etkileşimler kayda alındı. Bu etkileşimlerden dişilerin mi yoksa erkeklerin mi galip geldiği gözlemlendi ve hangi cinsiyet yüzde 90 galip geldiyse baskın taraf kabul edildi.
SONUÇLAR DİKKAT ÇEKİCİ
Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan araştırmada türlerin yüzde 70'inde erkeklerin ya da dişilerin büyük ölçüde baskın olmadığı görüldü.
Şempanze ve babunların da aralarında olduğu türlerin yüzde 17'sinde erkeklerin baskın geldiği, lemur ve lorisin de içinde olduğu yüzde 13'lük kesimdeyse dişilerin baskın olduğu tespit edildi.
Araştırmacılar çoğu türde güç dengesinin daha akışkan olduğunu ifade etti. Araştırmada eş seçme inisiyatifinin dişide olmasının ve ağaçta beslenme ya da yaşama durumunun dişilerin gücünü artırdığı ifade ediliyor.
Evrimsel ekoloji uzmanı Élise Huchard, "Uzun süre 'erkek üstünlüğü'nün geçerli olduğu kabul edilmişti. Veriler bunun çoğu tür için geçerli olmadığını gösteriyor" dedi.
İNSANLARLA İLGİLİ ÇIKARIMLAR SINIRLI KALDI
Tek eşlilik eğilimi olan insanların baskın erkek modeline uymayan primat gruplarla benzer özellikler sergilediğini söyleyen araştırmacılar, ilkel avcı-toplayıcı toplumların günümüz toplumlarına kıyasla "daha eşitlikçi" olduğuna dair birtakım kanıtların olduğunu ifade etti.
Bununla birlikte insanların erkeklerin baskın geldiği maymunlar grubuna dahil olması nedeniyle insanlar için yapılan çıkarımlar sınırlı kaldı.
"Alfa" ifadesi 1970'lerde yanlış yorumlanan kurt gözlemlerine dayanıyor. Yıllar sonra kurtların sabit bir "alfa" hiyerarşisi olmadığı ortaya çıkmıştı. Buna rağmen alfa ifadesi popüler kültüre ve siyasete sızmayı başardı.