'Arabesk'e patent engeli: Konserler iptal olabilir

HAŞİM KILIÇ / NEFES

“Arabesk” kelimesinin geçtiği pek çok ismin ticari haklarının Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından bir kişi adına tescil edildiği ortaya çıktı. Bu durum nedeniyle arabesk kelimesini kullanan sanatçı ve işletmeler engelleme ve tazminat tehditleriyle karşı karşıya kaldı. 2001 yılında Türkiye’yi Eurovision Şarkı Yarışmasında temsil eden Sedat Yüce de konuyla ilgili mağduriyet yaşayan isimlerden oldu. Yüce, aralık ayında Ankara ve İstanbul’da vereceği “Senfonik Arabesk” isimli konserlerinin bu nedenle tanıtımını yapamadığını, Instagram hesabının da kapatıldığını söyledi.

‘Arabesk’, ‘Arabesk Gecesi’, ‘Arabesk Gazinosu’, ‘Arabesk Kraliçesi’, ‘%100 arabesk’ gibi içinde arabesk geçen çok sayıda ismin Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Gülseren Gül adına tescil edildiği, bazı isimlerin ise hala değerlendirme aşamasında olduğu ortaya çıktı. Konser tanıtımlarında arabesk ifadesini kullanan sanatçılar ve mekanlar, ismin bir şahsa tescil edilmesi nedeniyle son günlerde engellemeler ve tazminat tehditleriyle karşı karşıya kaldı. Arabesk ifadesini kullanan mekanlar ve sanatçıların sosyal medya hesapları kapatıldı, avukatlar aracılığıyla tazminat ödeme tehdidi yapıldı.

BİR KÜLTÜRÜ TEMSİL EDİYOR

2001 yılında Eurovision Şarkı Yarışmasında Türkiye’yi temsil eden Sedat Yüce, konuyla ilgili mağduriyet yaşayan sanatçılardan. Yüce yakın zamanda yapmayı planladığı ‘Senfonik Arabesk’ konser serisinin arabesk ismini tescil eden şahıs tarafından engellenmeye çalışıldığını belirtti. Konserle ilgili olarak yaptığı sosyal medya paylaşımından dolayı Instagram hesabı kapatılan sanatçı, ‘arabesk’in bir kültürü ve türü temsil ettiğini ve bir kişi adına tescil edilemeyeceğini belirtti.

BİR SONRAKİ ADIM KONSERLERİN İPTALİ OLABİLİR

Arabesk kelimesini kullanan sanatçılara, organizatörlere ve mekanlara dava açılma tehdidi yapıldığını ifade eden Yüce, “Sadece ben değilim. Türkiye genelinde birçok mekan ve sanatçı da aynı gerekçeyle dava ediliyor. Benim gibi birçok Instagram hesabı kapatıldı, hatta konserler iptal edilmeye çalışılıyor. Bugün ‘arabesk’, yarın ‘pop’, öbür gün ‘caz’ ya da ‘rock.’ Hepsi tescillenebilir, bu işin sonu yok. Ve ne yazık ki bu durum her geçen gün büyüyor.

Aralık ayında biri Ankara’da, biri İzmir’de olmak üzere iki ‘Senfonik Arabesk’ konserim var. Ama şu an afişlerimizi bile paylaşamaz hale geldik. Hesabımın kapatılması bu zincirin ilk halkası. Bir sonraki adım konserlerimin iptali olabilir. Artık bu mesele sadece benim değil, tüm sanatçıların ve mekanların ortak meselesi” diye konuştu.

GEREKLİ DÜZENLEMELER YAPILMALI

Hiçbir müzik türünün ve sanat teriminin bir kişinin tekeline verilemeyeceğini belirten Sedat Yüce, bu durumun sanatın doğasına aykırı olduğunu söyledi. Bu durumun devam etmesi halinde onlarca müzisyen, teknisyen, sahne emekçisi ve yüzlerce çalışanın mağdur olacağını aktaran Yüce, şunları söyledi:

- Tüm sanatçılar, müzisyenler, mekan sahipleri ve organizatörler olarak birlikte hareket edip buna dur demeliyiz. Çünkü bu konu hepimizin geleceğini ve ekmeğini ilgilendiriyor. Türk Patent Kurumu’na, kültürümüzün bir parçası olan müzik terimlerinin her isteyene ve özellikle kötü niyetli kişilere tescil edilmemesi için gerekli düzenlemelerin yapılması çağrısında bulunuyorum.

TESCİL EDİLMESİ KANUNA AYKIRI

Konuyla ilgili açıklama yapan avukat Arzu Ongur, arabesk kelimesinin kökeni, anlamı ve toplumda kazandığı yer itibarıyla anonim nitelikte bir ifade olduğu, herhangi bir teşebbüsün mal veya hizmetlerin diğerlerinden ayırt etmeye elverişli bir ayırt ediciliğe sahip bulunmadığını belirtti.

Ongur, bu nedenle arabesk ibaresinin tek başına marka olarak tescil edilmesinin 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 5. maddesinin 1. fıkrasının (b) ve (d) bentleri kapsamında mutlak ret nedeni teşkil ettiğini ifade etti. Ongur ayrıca bu tür bir ibarenin marka olarak tescil edilmesinin piyasada yaygın biçimde kullanılan ve çok sayıda sanatçı, müzisyen, organizasyon şirketi ve işletme tarafından ortak olarak kullanılan bir kelimenin tekelleştirilmesi sonucunu doğuracağını, bunun da kamu yararına ve marka hukukunun temel ilkelerine aykırılık teşkil edeceğini aktardı.