Bilim insanlarından kritik uyarı: Artık düşük ihtimal değil, gerçek bir tehdit

Sıcak suyu tropikal bölgelerden Avrupa ve Kuzey Kutbu’na taşıyan Atlantik Meridyen Devrilme Sirkülasyonu (AMOC) sistemi, Avrupa'nın ılıman bir iklime sahip olmasını sağlıyor, tropik bölgelerin yağış düzenini koruyor ve dünya genelinde deniz seviyeleri üzerinde kritik bir rol oynuyor.

Ancak bilim insanları AMOC'un son 1600 yılın en zayıf seviyesinde olduğunu söylüyor. Sistemin çöküşe gidişinin işaretleri ilk kez 2021'de keşfedildi. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda AMOC sisteminin 2100'e kadar gidişatı hesaba katıldı.

DÜŞÜK KARBON SALIMINDA BİLE İHTİMAL DÖRTTE BİR

Şimdiyse yapılan yeni bir araştırma, iklim modellerini 2100'ün de ötesine taşıyarak 2300-2500 yıllarına kadar uzanan modelleri inceledi.

Environmental Research Letters dergisinde yayınlanan analize göre karbon emisyonları yükselmeye devam ederse bir çöküşün meydana gelme ihtimali yüzde 70.

Orta düzeydeki karbon emisyonları için bilim insanlarının çöküş tahmini yüzde 37'ye kadar gerilerken Paris Anlaşması'na uygun bir şekilde karbon salımlarının düşürülmesi çöküş ihtimalini yüzde 25'e indiriyor.

Almanya'daki Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü'nden Profesör Stefan Rahmstrof, sistemin daha önce çöküşüne yüzde 10'dan az ihtimal verildiğini söylerken şimdi bu riskin yüzde 25'e çıktığına dikkat çekiyor.

2100 SONRASI TAMAMEN ÇÖKEBİLİR

Hollanda Kraliyet Meteoroloji Enstitüsü'nden Sybren Drijhout ise modellerden yola çıkarak orta ve düşük emisyon senaryolarında bile 2100'e kadar AMOC'un ciddi bir şekilde yavaşladığını, sonrasındaysa çöküşün tamamen gerçekleştiğini söylüyor.

Üstelik bilim insanları Grönland buzullarının erimesinin modellere tam olarak yansıtılmadığına değinerek, riskin aslında çok daha yüksek olabileceğini belirtiyor.

ÇÖKERSE NE OLUR?

Araştırmacılar sistemdeki çöküşün kaçınılmaz olacağı geri dönülemez eşiğin önümüzdeki 10-20 yıl içinde aşılabileceğine dikkat çekiyor. Böyle bir senaryoda çöküş 50 ila 100 yıl sonra başlayabilir.

Çöküş gerçekleştiğinde tropikal bölgelerde yağmur kuşağı kayacak. Bu da milyonlarca insanın besin kaynağı olan tarım zincirinin tehlikeye gireceği anlamına geliyor.

Ayrıca Batı Avrupa'da aşırı soğuk kışlar ve kurak yazlar meydana gelecek. Deniz seviyelerinin ise mevcut yükselişe ek olarak 50 santimetre daha yükselmesi bekleniyor.

Araştırmacılar çöküşün bu asırda gerçekleşme ihtimali düşük olsa bile ciddi bir zayıflamanın da Avrupa iklimini alt üst edebileceğine dikkat çekiyor.

ARTIK DÜŞÜK İHTİMALLİ DEĞİL

Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) son raporunda AMOC'un çöküşü "düşük ihtimalli ancak yüksek etkili" bir risk olarak sınıflandırılmıştı. Ancak yeni verilerle artık "düşük ihtimal" ifadesi geçerliliğini yitiriyor.

Araştırmacılar önümüzdeki birkaç on yılda insanlığın fosil yakıt emisyonlarını büyük ölçüde azaltıp azaltamayacağına bağlı olarak sistemin kaderinin belirleneceğini söylüyor.