Bilimsel çalışmalarda yapay zeka kullanımına yönelik mevzuat yolda

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, yapay zekanın akademik yayın süreçlerinde nasıl ve hangi sınırlar içinde kullanılacağına ilişkin kapsamlı bir mevzuat hazırlığının tamamlanmak üzere olduğunu duyurdu. Özvar, düzenlemenin hızlıca yürürlüğe gireceğini belirterek, akademide etik, denetlenebilir ve şeffaf bir yapay zeka çerçevesi oluşturulacağını vurguladı.

Özvar, açıklamalarını Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu (ANKOS) faaliyetleri kapsamında “Kütüphane 5.0 ve İnsan Merkezli Dijital Dönüşüm” temasıyla düzenlenen ANKOSLink2025 Uluslararası Konferansı’nın, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi’ndeki açılışında yaptı.

"YAPAY ZEKA BİLGİ EKOSİSTEMİNİ YENİDEN ŞEKİLLENDİRDİ"

Özvar, yapay zeka, büyük veri, dijital içerik üretimi ve otomasyon teknolojileri gibi pek çok unsurun bilgi ekosistemini yeniden şekillendirdiğini, bu dönüşüm sürecinde kütüphaneler, yayınevleri ve akademik kurumların, bilgiyi yöneten, yorumlayan ve insana hizmet eden yeni bilgi toplumunun mimarları haline geldiğini belirtti.

Kütüphanelerin, insanlık tarihinin en kıymetli bilgi kurumlarından olduğunu dile getiren Özvar, dijital çağın hızı ve çeşitliliğiyle kütüphanelerin dönüşüm geçirerek bilginin işlendiği, anlamlandırıldığı dinamik merkezler haline geldiğini vurguladı.

Özvar, dönüşümün yeni aşamasını temsil eden "Kütüphane 5.0" kavramının, teknolojik yeniliklerin ötesinde bilginin üretimi, paylaşımı, korunması ve yeniden inşasında insanı merkeze alan bir yaklaşımı ifade ettiğini dile getirdi.

Yapay zeka, büyük veri, artırılmış gerçeklik ve nesnelerin interneti gibi yeni teknolojilerin, bilgiye erişimi kolaylaştırırken bilgi güvenliği, veri gizliliği ve etik kullanım alanlarında yeni sorumluluklar da getirdiğine dikkati çeken Özvar, "Kütüphanelerimiz sadece bilgiye erişim sağlayan kurumlar değil, bilginin doğruluğunu, kaynağını ve anlamını koruyan, insanla bilgi arasındaki güven köprüsünü tesis eden konumda olmalıdır." diye konuştu.

Özvar, Türk yükseköğretim sisteminin dijital dönüşüme yön veren stratejik bir yeniden yapılanma süreci içinde olduğunu ve yapay zeka, bilişim teknolojileri ile dijital dönüşüm alanlarında ihtiyaç duyulan nitelikli insan kaynağını yetiştirmeyi Türkiye'nin küresel ölçekte rekabet gücünü artıracak stratejik bir vizyonun gereği olarak gördüklerini ifade etti.

Geçen yıl hazırladıkları "Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Faaliyetlerinde Üretken Yapay Zeka Kullanımına Dair Etik Rehberi"nin, üretken yapay zekanın getirdiği fırsatları değerlendiren ve olası riskleri göz önünde bulunduran kılavuz işlevi gördüğünü belirten Özvar, şunları kaydetti:

"Şimdi bu adımı bir ileri seviyeye taşıyoruz. Tez, makale ve diğer bilimsel çalışmalarda yapay zekanın nasıl ve hangi ölçülerde kullanılacağına dair kapsamlı bir mevzuat çalışması hayata geçmek üzeredir. Gerekli yönetmelik ve yasal düzenlemelerin en kısa sürede yürütüleceğini buradan duyurmak isterim. Böylece yükseköğretim sistemimizde yapay zeka kullanımına ilişkin etik, denetlenebilir ve şeffaf bir yönetişim çerçevesi oluşturulmuş olacaktır. Bu çerçevede yalnızca üretken yapay zekanın tez, makale ve bilimsel çalışmalarda nasıl kullanılacağı değil, aynı zamanda veri güvenliği, kaynak doğrulama, intihal önleme, şeffaf raporlama ve etik sorumluluk konularında da somut standartlar ortaya çıkacaktır."