Dünyanın büyük turpu Trump
Avrupa Birliği ve Çin başta olmak üzere dış ticarette büyük açık verilmesini bahane eden ABD Başkanı’nın korkunç vergi artışları, dünyada yeni bir ekonomik krizi tetikleyebilir.
ALİ ÖZTÜRK / NEFES
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın başlattığı küresel bilek güreşinden 9 milyar nüfuslu dünyanın tamamı nasibini alacak. Küresel bazda enflasyon artacak, 1929 buhranı gibi bir ekonomik krizin ayak sesleri konuşuluyor.
Donald Trump’ın her ülkeye yüzde 10’dan başlayıp Çin’e ise yüzde 145 ek gümrük vergisi getirmesi, Çin’in de rest çekip aynı vergileri ABD’ye karşı koyduğunu açıklaması dünyada bütün ülkeleri bir şekilde sarstı. Borsa endeksleri birkaç günde yüzde 15-20’leri bulan oranda düşerken, ardından sınırlı bir toparlanma yaşandı.
DENGE BOZULDU
Maliyet avantajı nedeniyle Çin’de üretim yapan ABD firmaları başta olmak üzere küresel firmalar, ne yapacağını şaşırdı. Bazı ekonomistler, Apple’ın Çin’de üretip dünyaya 800-900 dolara sattığı iPhone telefonların, Çin yerine ABD’de veya başka bir ülkede üretilmesi halinde maliyet artışı yüzünden fiyatların kat kat artacağını ifade ediyor.
“Amerikalılar 900 dolar yerine 8-9 bin dolara iPhone telefon alacak” diyen yorumcular bile var. Küresel ticaret hacminde Çin ve ABD başı çekiyor. Çin, dünyanın en büyük üretim üssü. Sadece ABD değil, bütün ülkeler için önemli tedarikçi. Sadece ABD-Çin ticareti 2024 yılında 582.4 milyar dolar oldu. Yani Türkiye’nin toplam dış ticareti kadar ticaret, kavgalı iki ülke arasında gerçekleşti. ABD, Çin’den 438.9 milyar dolarlık ithalat yaparken, bu ülkeye 143.5 milyar dolarlık mal satabildi.
ABD aleyhine 295.4 milyar dolarlık açık var. ABD’nin Avrupa Birliği ile ticareti de 227 milyar Euro açık veriyor. AB ülkeleri ABD’ye 2024’te 584 milyar Euro ihracat yaparken, ABD’nin AB’ye ihracatı 357 milyar Euro. Dünyanın en büyük ithalatçı ülkesi olan ABD, yıllık 1.2 trilyon dolarlık dış ticaret açığı veriyor.
TESLA VE IPHONE ÇİN’DE ÜRETİLİYOR
Amerikan şirketleri dahil birçok küresel şirket Çin’de üretim yapıyor. Trump’ın prensi Elon Musk’ın Tesla’sı ile ABD’li teknoloji devi Apple’ın (iPhone’un üreticisi) da Çin’de üretim tesisleri var. Apple, Çin’deki üretimi Hindistan’a kaydırma hazırlığı yapıyor. İş gücü maliyeti ve üretim gücü ile Çin, tüm dünyayı kendine bağlamıştı.