Dünyanın en büyük açlık krizi: 375 bin kişi ölümün eşiğinde

Sudan’da ordu ile paramiliter güç Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki 2023’ten beri devam eden çatışmalar, dünyanın en büyük insani felaketlerinden birine yol açtı.

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından desteklenen gözlem kuruluşu Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması’nın (IPC) son raporu, ülkedeki açlık krizinin daha da derinleştiğini ortaya koydu. Rapora göre Darfur ve Kordofan’ın bazı kesimlerin kıtlık başladı. Dünyanın en büyük gıda krizinin yaşandığı Sudan’da 21 milyondan fazla kişinin yüksek düzeyde akut gıda güvensizliği ile karşı karşıya olduğu belirtildi.

Rapora göre ülkede Eylül ayı içerisinde nüfusun yüzde 45’ine denk gelen yaklaşık 21.2 milyon kişi, IPC’nin 3. seviyesi olarak tanımlanan "kronik gıda ve geçim krizi" ile karşı karşıya kaldı. Bunlar arasında 6.3 milyon kişi, 4. seviye olarak belirlenen "acil insani durum" kategorisinde, 375 bin kişi ise açlıktan ölümün eşiğinde olduklarına işaret eden ve kıtlığın en şiddetli seviyesi olarak kategorize edilen 5. seviyesindeki "insani felaket" kategorisinde yer aldı.

Raporda, Darfur bölgesindeki El-Faşir kentinde ve Güney Kordofan eyaletindeki Kadugli şehrinde kıtlık tespit edildiği vurgulandı. Raporda ayrıca son aylarda çatışmaların yoğunlaştığı Darfur ve Kordofan’daki 20 bölgenin de kıtlık riski altında olduğu belirtildi. El-Faşir ve Kadugli’de geçim kaynaklarının tamamen çöktüğü, açlığın ve son derece yüksek düzeyde yetersiz beslenmenin yaygınlaştığı ve ölümlerin arttığı vurgulandı.

Sivillere yönelik katliamlarla gündeme gelen Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (RSF), 500 günden uzun süren bir kuşatmanın ardından geçtiğimiz hafta Kuzey Darfur eyaletinin başkenti El-Faşir’i ele geçirmesinin ardından Birleşmiş Milletler (BM), aralarında insani yardım çalışanlarının da bulunduğu yüzlerce sivilin öldürüldüğünü, çok sayıda kişinin de barikatların arkasında mahsur kaldığını duyurdu.

Halen tamamen abluka altında olan ve gıda, ilaç ve yardım malzemelerinin engellendiği El-Faşir’den geçtiğimiz yılın Ekim ayından bu yana 71 bin kişinin kaçtığı ve bu kişilerin yol boyunca katliam, kaçırma ve cinsel şiddete maruz kaldıkları kaydedildi. Kuşatma boyunca on binlerce kişinin gıda ve temel ihtiyaçlara erişiminin mümkün olmadığı El-Faşir’de iletişim altyapısının zayıf olması nedeniyle şehrin RSF tarafından ele geçirilmesi sonrasında yaşanan şiddetin boyutları halen net olarak bilinmiyor.

Güney Kordofan eyaletinin yönetim merkezi Kadugli de aylardır RSF kuşatması altında ve on binlerce kişi mahsur durumda bulunuyor. RSF, Sudan ordusundan daha fazla toprak ele geçirebilmek adına kuşatmayı sürdürüyor.

Sudan ordusunun bu yıl başkent Hartum’u geri almasının ardından RSF, ülkenin batısındaki Darfur bölgesine ve ülkenin merkezine giden ikmal hatlarını güvence altına almak üzere Kordofan’a yöneldi.
BM destekli kuruluş, daha önce Sudan’da 5 bölgede kıtlık ilan etmiş, bunlardan 3’ü RSF’nin ilerlemesiyle boşalan El-Faşir yakınlarındaki büyük mülteci kamplarında tespit edilmişti. Diğer 2 bölge ise Güney ve Batı Kordofan eyaletlerinin bazı kısımlarında yer alırken, bu bölgeler de daha sonra RSF’nin kontrolüne geçmişti. Raporda ayrıca El-Faşir yakınlarındaki Tawila, Melit ve Tawisha’nın da kıtlık riski altında olduğu uyarısında bulunuldu.

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Darfur’un batısında Sudan ordusuna ait son kale olan El-Faşir’in RSF tarafından ele geçirildiği süreçte savaş suçları işlendiğinden şüphe edildiğini duyurdu. UCM Savcılığı tarafından yapılan açıklamada, El-Faşir’den gelen toplu katliam, tecavüz ve diğer suçlara ilişkin iddiaların "derin bir endişe ve alarma" neden olduğu ifade edildi. Açıklamada, "Devam eden soruşturma kapsamında El-Faşir’de işlendiği iddia edilen suçlarla ilgili delillerin muhafaza edilmesi ve toplanması için hızlı adımlar atılmaktadır. Bu deliller, gelecekteki kovuşturmalarda kullanılacaktır" denildi.
Nisan 2023’ten beri devam eden savaş, Sudan’ı paramparça etmiş durumda. Birleşmiş Milletler verilerine göre savaşta 40 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Çatışmalar 14 milyondan fazla kişiyi yerinden ederken, salgın hastalıkları da körükledi.

Sudan’da eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in 2019’da devrilmesinin ardından geçici hükümet olarak sivil ve askeri gruplardan oluşan bir konsey kurulmuş ve Ağustos 2019’da başbakanlığa Abdullah Hamduk getirilmişti. Ancak Hamduk, 2021 yılı Ekim ayında ordu ve RSF güçleri tarafından gerçekleştirilen ortak bir darbeyle görevden alınmıştı. Darbenin ardından ağır ekonomik şartlar nedeniyle protestolar patlak vermiş ve ordu ile RSF arasında gerginlikler yaşanmıştı. Ordu ve RSF arasındaki güç mücadelesi sonucu 15 Nisan 2023’te iki taraf arasında çatışmalar başlamıştı.