Facebook ve Instagram yapay zeka için nükleer işine girdi

Meta, yapay zeka temelli gelecek planlarının bir parçası olarak, ABD Illinois'te yer alan bir nükleer santrali yeniden devreye sokmak üzere Constellation Energy ile 20 yıllık bir anlaşma imzaladı. Facebook ve Instagram’ın da sahibi olan teknoloji devi, bu hamleyle Microsoft, Google ve Amazon gibi rakiplerinin izinden gidiyor.

Ancak bu stratejik anlaşmaya rağmen, nükleer enerjinin teknoloji sektörünün giderek artan enerji talebini karşılaması yıllar alacak. Şu anda yapay zeka sistemlerinin ihtiyaç duyduğu devasa elektrik miktarının büyük bir bölümü hala fosil yakıtlardan karşılanıyor. Bu da iklim değişikliğini tetikleyen karbon salımını artırıyor.

YAPAY ZEKA, DOĞAL GAZA MAHKUM

Meta'nın uzun vadede nükleer enerjiyi hedeflemesine rağmen, kısa vadeli planları daha çok doğal gaz üzerine kurulu. ABD'nin önde gelen enerji şirketlerinden Entergy, Meta’nın Louisiana’da inşa etmeyi planladığı büyük veri merkezi kompleksine güç sağlamak için doğalgazla çalışan yeni santraller kurmaya hazırlanıyor.

Fransa, elektrik ihtiyacının yüzde 75’ini nükleer enerjiden karşılayarak bu alanda dünyanın en önde gelen ülkesi konumunda. Paris’te bu yıl düzenlenen yapay zeka zirvesinde konuşan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD eski Başkanı Donald Trump’ın meşhur “Kaz kaz kaz” (Kaz, kaz, kaz) sloganına gönderme yaparak “Bizde kazmaya gerek yok, sadece tak fişi çalışsın” dedi.

Ancak ABD'de tablo oldukça farklı. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) nisan ayında yayımladığı rapora göre, veri merkezlerinde tüketilen elektriğin büyük kısmı hâlâ doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtlardan geliyor. Yapay zekaya olan talebin artmasıyla birlikte, önümüzdeki yıllarda en büyük yeni elektrik arzının yine doğalgaz santrallerinden sağlanması bekleniyor.

NÜKLEER VE YENİLENEBİLİR ENERJİ PAYI DÜŞÜK

IEA verilerine göre, ABD’deki veri merkezlerinin enerji ihtiyacının sadece yüzde 24’ü güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir kaynaklardan karşılanırken, nükleer enerjinin payı yüzde 15 seviyesinde. Fosil yakıtların yerine iklim dostu kaynakların geçebilmesi için ciddi yatırımlar ve uzun bir zaman dilimi gerekiyor.

ABD Enerji Bakanlığı’nın geçen yıl yayımladığı bir başka rapora göre, ülke genelinde veri merkezlerinin elektrik tüketimi son on yılda üç katına çıktı. Bu talebin 2028 yılına kadar iki ila üç kat daha artması ve ABD’nin toplam elektrik tüketiminin yüzde 12’sine ulaşması bekleniyor.

YAPAY ZEKA NEDEN BU KADAR ENERJİ TÜKETİYOR?

Yapay zeka sistemleri, özellikle de sohbet robotları gibi üretici modeller, büyük miktarda işlem gücüne ihtiyaç duyar. Bu süreç, “ön eğitim” adı verilen ve devasa veri setlerinden öğrenmeyi sağlayan ilk aşamayla başlar. Bu işlem genellikle grafik işlem birimleri (GPU) kullanılarak yürütülür ve birbirine bağlı birçok cihazın aynı anda çalışmasını gerektirir.

Model eğitimi tamamlandıktan sonra bile, bir yapay zeka aracının yanıt üretmesi için yeni verileri işlemesi gerekir. Bu aşamaya “çıkarım” deniyor ve bu da yüksek miktarda elektrik tüketiyor.

Üstelik bu işlem gücü büyük bir ısı üretiyor. Veri merkezlerinin bu ısıyı kontrol altında tutabilmesi için soğutma sistemlerine ihtiyacı vardır. Bu da ya daha fazla elektrik tüketilmesine ya da su ile soğutma gibi alternatif yöntemlerin kullanılmasına neden oluyor.