Gündüz aşırı uyku halinin ardındaki 7 molekül keşfedildi
ABD’de yapılan yeni bir araştırma, gündüz aşırı uyku haliyle ilişkili 7 kan molekülünü ortaya koydu. Bulgular, hem beslenme alışkanlıklarının hem de hormonların bu durumda önemli rol oynadığını gösteriyor.
Amerikalı araştırmacılar, yaklaşık her üç kişiden birinin yaşadığı gündüz aşırı uyku hali (excessive daytime sleepiness - EDS) üzerine yürüttükleri çalışmada çarpıcı sonuçlara ulaştı.
Mass General Brigham ve Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi’nden uzmanların Lancet eBioMedicine dergisinde yayımladığı araştırmaya göre, EDS kalp-damar hastalıkları, obezite ve diyabet gibi ciddi rahatsızlıkların riskini artırıyor.
KAN MOLEKÜLLERİ UYKU HALİYLE BAĞLANTILI
Araştırmacılar, beslenme ve hormonlar tarafından etkilenen 877 metaboliti inceledi. 6.000 katılımcının kan örnekleri ve uyku anketleri üzerinden yapılan çalışmada, EDS ile doğrudan bağlantılı yedi metabolit belirlendi. Ayrıca cinsiyete göre farklılık gösteren üç metabolit daha tespit edildi.
BESLENME VE HORMONLARIN ETKİSİ
Elde edilen bulgulara göre, Akdeniz tipi beslenmede yer alan omega-3 ve omega-6 yağ asitleri EDS riskini azaltırken, fermente ve aşırı olgun gıdalarda bulunan tiraminin özellikle erkeklerde gündüz uykululuğunu artırdığı görüldü. Progesteron gibi cinsiyet hormonlarıyla ilişkili metabolitlerin ise melatonin üretimi ve uyku süreçleriyle bağlantılı olduğu saptandı.
YENİ TEDAVİLER İÇİN HEDEF
Çalışmanın başyazarı Dr. Tariq Faquih, “Beslenme ve genetik faktörler gündüz aşırı uyku halinde kritik rol oynuyor. Bu biyolojik mekanizmaları anladıkça, hastalara nasıl yardımcı olabileceğimiz konusunda daha net bir tablo oluşuyor” dedi.
Araştırmacılar, metabolit değerlerinin kesin olarak yorumlanmasındaki zorluklar ve katılımcıların uyku laboratuvarı yerine anketlerle değerlendirilmiş olmasının çalışmanın sınırlılıkları arasında olduğunu belirtiyor. Buna rağmen bulgular, EDS tedavisinde beslenme düzenlemeleri ve ilaçların potansiyel birer hedef olabileceğini ortaya koyuyor.