Hava saldırıları bitti, su savaşı başladı

Keşmir'in Hindistan tarafında 26 turistin öldürülmesinin tetiklediği dört günlük savaşta Modi hükümeti, İslamabad için can alıcı bir karara imza attı: Hindistan'dan Pakistan'a akan nehirlerle ilgili anlaşmayı askıya aldı.

İndus Suları Anlaşması olarak bilinen anlaşma, on milyonlarca insanın yaşamı için kritik olan İndus Nehri'nin iki ülke tarafından nasıl kullanılacağını düzenliyordu.

65 YILDIR İŞLEYEN SİSTEM BOZULMAK ÜZERE

Hindistan ve Pakistan'ın 1947'de birbirinden ayrılmasının ardından dokuz yıl süren görüşmelerin sonunda 1960'da imzalanan anlaşmada Dünya Bankası arabulucu olmuştu. Anlaşmaya göre Pakistan kendisinden Hindistan'a akan üç nehrin akışına karışmayacaktı, aynı durum Hindistan'dan Pakistan'a akan nehirler için geçerliydi.

Ayrıca Hindistan kendi toprakları içinde kalan nehirleri sulama ya da baraj yapma gibi amaçlarla kullanma konusunda sınırlı haklara sahipti.

Anlaşmanın bugüne kadar sürdürülmesinde, uzlaşmazlık durumda tarafsız uzmanların devreye girmesi ve uluslararası tahkim mekanizmalarının kullanılması etkili olmuştu.

GÜVENSİZLİK HAD SAFHADA

Ne var ki iki ülke arasındaki güvensizlik zaman zaman sıkıntıların baş göstermesine neden oluyordu. Örneğin 1992'de beş gün süren şiddetli muson yağışları büyük sele neden olduğunda Pakistan, Hindistan'ı habersiz bir şekilde barajı boşaltmakla suçlamıştı.

Hindistan ise barajı boşaltmasının şiddetli yağışa karşı önlem olduğunu söyleyerek anlaşmaya uygun hareket ettiğini iddia etmişti.

Hindistan şu anda İndus Nehri'nde altı baraja sahip ve daha fazlasını inşa etmeyi amaçlıyor. Pakistan ise bu projelere karşı çıkıyor. Bunun üstüne Hintli ve Pakistanlı askeri birliklerin çatışması da eklenince durum daha da zorlaştı.

Hindistan 2016 ve 2019 yıllarında Hintli birliklere Keşmir'de düzenlenen saldırılar sonrasında Pakistan'a su akışını durdurma planlarını açıkladı ancak eyleme geçmedi.

HİNDİSTAN ANLAŞMAYI DEĞİŞTİRMEK İSTİYOR

Tarafların rızasıyla anlaşmanın üzerinde birtakım değişiklikler yapılabilir. Hindistan da üzerindeki kısıtlamaları kaldırmak için anlaşmada değişiklik yapılmasını istiyor. Ancak Modi yönetiminin iddiasına göre Pakistan bu girişimleri pek çok kez reddetti.

Pakistan yönetimiyse Hindistan'ın nehir sularını siyasi silah olarak kullandığını ve İslamabad'ın buna izin vermeyeceğini ifade ediyor.

GERÇEKTEN SUYU KESEBİLİR Mİ?

New York Times'ın haberine göre uzmanlar Hindistan'ın Pakistan'a giden suyu büyük ölçüde kesemeyeceğini düşünüyor. Bunun sebebi de mevcut altyapısının buna izin vermemesi. Su akışını kesebilecek baraj ve su yönlendirme projeleri için yıllar sürecek yatırımlar yapılması gerekiyor.

Bununla birlikte Hindistan anlaşmadaki bazı sorumluluklarını askıya aldı. Bunlardan biri de hidrolojik veri paylaşımı. Pakistan coğrafi olarak aşağı kıyıda olması nedeniyle nehir akışlarını izlemede Hindistan'dan gelen veriye bağımlı.

VERİ PAYLAŞIMI OLMAZSA NE OLUR?

Ülkenin tarım sektörü ekonominin yüzde 25'ini oluşturduğu için veri paylaşımının durması Pakistan için sorun teşkil ediyor.

Bu veriler, yağış seviyesi, sel hızı ve su kapaklarının açılma zamanlaması gibi önemli ölçümleri içeriyor. Pakistanlı eski siyasetçi Şiraz Memon ise Hindistan'ın zaten son yıllarda verilerin yüzde 40'ından fazlasını paylaşmadığını iddia ediyor.

Üç yıl önce 1700'den fazla kişinin ölümüne ve 33 milyon kişinin etkilenmesine neden olan büyük sel felaketinin de bu veri paylaşımındaki eksiklikten kaynaklandığı düşünülüyor.

Şimdi Pakistan bölgedeki su durumu hakkında daha az bilgiye sahip olarak muson sezonuna girmek üzere. Bu nedenle ülke eş zamanlı gözlem ve acil müdahale sistemlerine ağırlık vermek zorunda kalacak.