Hayatta bir amaca sahip olmak demans riskini azaltıyor

Kaliforniya Üniversitesi tarafından yapılan ve The American Journal of Geriatric Psychiatry dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, yaşamda bir amaca sahip olmanın yaşlanma sürecinde demans riskini azaltabileceğini ortaya koydu. Çalışma, 45 yaş ve üzeri 13 binden fazla yetişkini 15 yıla kadar takip etti.

Araştırmacılar, yaşamında daha yüksek bir amaç duygusu bildiren kişilerin, hafif bilişsel bozukluk ve demans dahil olmak üzere bilişsel bozulma geliştirme olasılığının yaklaşık yüzde 28 daha düşük olduğunu belirledi. Bu koruyucu etki, ırk ve etnik gruplar arasında da gözlendi ve eğitim, depresyon ile Alzheimer için bilinen risk faktörü olan APOE4 geni hesaba katıldığında bile anlamlı kaldı.

AMAÇ DUYGUSU DEMANSI GECİKTİRİYOR

Araştırmaya göre, daha yüksek amaç duygusuna sahip kişilerde bilişsel gerileme daha geç başlıyor. Ortalama gecikme süresi sekiz yıllık bir dönemde yaklaşık 1,4 ay olsa da, bu fark mevcut tedavilerle karşılaştırıldığında anlamlı kabul ediliyor.

Araştırmacı Nicholas C. Howard, “Lecanemab ve donanemab gibi ilaçlar semptomları sınırlı bir süre geciktiriyor ve ciddi maliyetler ile riskler taşıyor. Oysa yaşamda bir amaç duygusu ücretsiz, güvenli ve erişilebilir” dedi.

AMAÇ DUYGUSUNU NELER BESLİYOR?

Katılımcılara hangi aktivitelerin onlara amaç duygusu verdiği sorulmadı. Ancak önceki araştırmalar, yaşlı yetişkinlerde “ikigai” olarak da bilinen yaşam amacı duygusunun şu alanlardan kaynaklanabileceğini gösteriyor:

İlişkiler: Aileye bakmak, torunlarla vakit geçirmek, eşe veya arkadaşlara destek olmak.
İş veya gönüllülük: Mesleki çalışmalara devam etmek, mentorluk yapmak, toplumsal projelere katkı sağlamak.
Maneviyat: Dini inançlar, ibadetler veya inanç temelli topluluklara katılım.
Kişisel hedefler: Hobiler, yeni beceriler öğrenmek, kişisel başarılar elde etmek.
Başkalarına yardım: Yardımseverlik, bakım verme, savunuculuk faaliyetleri.

ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ VE SINIRLILIKLARI

Araştırma, ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü tarafından finanse edilen Health and Retirement Study kapsamında yürütüldü. Katılımcıların başlangıçta bilişsel sağlıkları normaldi. Amaç duygusu, Ryff Psikolojik İyi Oluş Ölçümleri’nden alınan yedi soruluk bir anketle değerlendirildi. Bilişsel sağlık ise iki yılda bir yapılan telefon testleriyle takip edildi. Araştırmacılar, çalışmanın güçlü yönleri arasında geniş örneklem büyüklüğünü gösterirken, en büyük sınırlılığın nedensellik kanıtı olmaması olduğunu belirtti.

PSİKOLOJİK İYİLİK HALİ YAŞLANMADA KRİTİK

Araştırmanın yazarlarından Thomas Wingo, “Bu bulgular, psikolojik iyi oluşun sağlıklı yaşlanmada kilit rol oynadığını destekliyor. Gelecekte, amaç duygusunu artırmaya yönelik müdahalelerin demansı önleyip önleyemeyeceğini görmek istiyoruz” dedi ve “Hayatta bir amaca sahip olmak, geliştirilebilir bir şey. Ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi, ama hiçbir zaman geç değil” diye ekledi.