Hazır giyimde kara tablo: Üretim düştü, işten çıkarmalar hızlandı

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Eş Başkanı Toygar Narbay, enflasyon ve kur makası ile yüksek maliyetlere bağlı olarak karlılık seviyelerinin eksiye düştüğü hazır giyim sektöründe firmaların özkaynaklarını büyük ölçüde kaybettiğini; bu durumun yeni kapanmalar ve istihdam kayıplarını beraberinde getireceğini söyledi.

Başta sektörün en büyük ihracat pazarı Avrupa olmak üzere, Türkiye'nin dünya hazır giyim ihracatından aldığı payın gerilediğine dikkat çeken Narbay, istihdam ve üretim açısından bir diğer tehlike olarak da Türk firmaların rekabet edebilmek için yatırımlarını başka ülkelere kaydırmalarına işaret etti.

hazır giyim sektörünün içinde bulunduğu durumun değerlendirildiği basın toplantısında konuşan Narbay, "baskılanan kur ve yüksek faiz politikasına" işaret ederek, "Enflasyon, girdi maliyetlerindeki artış, yüksek ücret artışları ve TL'nin değerli tutulması nedeniyle giderlerde döviz bazında yüksek artış... Enflasyon ile birlikte artmayan kur, herşeyin döviz bazında artmasına ve rekabetçilikten kopmamıza neden oluyor" dedi.

'HERKES BÜYÜRKEN BİZ KÜÇÜLDÜ'

Narbay, "2025'in ilk altı ayında dünya hazır giyim ihracatı yüzde 6 büyürken, biz yüzde 6.5 küçüldük. Bu daralmanın yüzde 77'si rekabetçilik kaybımız, yüzde 23'ü ise savaş bölgesindeki ihracat kayıplarından kaynaklandı" dedi.

Toplantıda verilen bilgiye göre, Türk hazır giyim sektörünün 2023 yılında 18.14 milyar dolar olan ihracatı 2024'te 17.1 milyar dolara geriledi. Bu yılın ilk altı ayında da sektör ihracatı geçen yıl aynı döneme göre yüzde 6.5 düşüş kaydetti. Buna karşın rakip ülkeler Bangladeş'in sektör ihracatı yüzde 17.8, Vietnam'ın yüzde 12.5, Hindistan'ın yüzde 8.6, Endonezya'nın da yüzde 8.5 artış kaydetti.

Türkiye şu anda hazır giyim sektöründeki Uzakdoğulu rakiplerinden yüzde 60, Kuzey Afrikalı rakiplerinden ise yüzde 45 pahalı konumda bulunuyor.

Rekabet gücündeki kayba bağlı olarak Türkiye'nin AB hazır giyim pazarındaki payı geçen yılki yüzde 5.1 seviyesinden yüzde 4,65'e geriledi.

KÂRLILIKLAR EKSİYE DÜŞTÜ, FİRMALAR 2 YILDIR ZARAR YAZIYOR

Narbay'ın verdiği bilgiye göre, hazır giyim sektöründe 2023 yılında ortalama yüzde 5.6 olan vergi öncesi karlılık, son iki yılda eksiye döndü. Buna göre vergi öncesi karlılık 2024'de -yüzde 5.1 olurken, bu yıl Ağustos itibarıyla da -yüzde 5.2 seviyesinde bulunuyor.

Narbay, "2024 ve 2025 yıllarında iki yıl zarar eden sektör özsermayesinin tamamını kaybetmiş olacak" dedi.

Narbay, bu durumun ise kaçınılmaz olarak yeni firma kapanmaları ve istihdam kayıplarını beraberinde getireceğini söyledi.

Toplantıda verilen bilgiye göre, ilk altı ayda hazır giyim ve tekstil sektörleri toplamında 2024 sonuna göre 55,000'in üzerinde istihdam kaybı yaşandı. Aynı dönemde iki sektör toplamında 3 bin 23 şirket kapandı.

Türk firmaların, yatırımlarını üretim ve rekabet koşullarının daha uygun olduğu Mısır gibi ülkelere taşımaya devam ettiğini belirten Narbay, bu durumun önümüzdeki dönemde daha da artmasını beklediklerini belirterek, "Türk firmaların operasyonlarını yurtdışına kaydırma sebebi ucuz olsun diye değil, uluslararası rakiplerle rekabet edebilmek için" diye konuştu.

Toplantıda verilen bilgiye göre, Türk firmaların yurtdışındaki tekstil ve hazır giyim yatırımlarının sayısı 2020 yılında 72 iken, bu sayı 2024'te 85'e yükseldi. Türk firmaların yurtdışındaki tekstil ve hazır giyim yatırımlarının sermaye büyüklüğü ise aynı dönemde 709 milyon dolardan 830 milyon dolara çıktı.

BU YIL 2 MİLYAR DOLAR ÜRETİM KAYBI BEKLENİYOR

hazır giyim sektöründeki üretim kayıplarına işaret eden TGSD eş Başkanı Ümit Özüren ise, rekabet gücü kaybına bağlı olarak düşen ihracat ve iç pazarda artan ithalat nedeniyle sektörde bu yıl 2 milyar dolarlık üretim kaybı öngördüklerini söyledi.

Özüren, "2025'te 2 milyar dolarlık üretim kaybından bahsedebiliriz. Bunun 1 milyar doları ihracat, 1 milyar doları iç pazar. Gerekli destekler verilmezse bunun her sene 2-3 milyar dolar kayıpla devam edeceğini düşünmek yanlış olmaz" dedi.

TGSD'nin destek talepleri arasında KOBİ'lere verilen çalışan başı 2,500 TL desteğin firma ölçeği gözetilmeksizin tüm sektör firmalarına sağlanması, TL'de enflasyon kadar değer kaybı, ihracat döviz gelirlerinin bozdurulmasında yüzde 3 olan destek oranının hazır giyim sektörü için yüzde 10'a çıkarılması, TCMB reeskont kredi faizninin politika faizinin yarısına indirilmesi, finansmana erişim ve kredi olanaklarının artırılması ile 4-5-6. bölge işgücü desteklerinin artırılması gibi unsurlar bulunuyor.