Hükümet açıldı ama normalleşme zaman alacak

ABD’de federal hükümetin 43 gün süren ve ülke tarihinin en uzun kapanması olarak kayda geçen süreç, dün itibariyle sona erdi.

Temsilciler Meclisi’nin 30 Ocak’a kadar geçerli olacak geçici bütçeyi onaylamasının ardından Başkan Donald Trump yasayı imzaladı. Anlaşma, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ile Gaziler İşleri Bakanlığı gibi kurumların 2026’ya kadar fonlanmasını da içeriyor.

Kapanma süresince sosyal yardımlardan hava trafiğine, çalışan maaşlarından müze ve parkların kapatılmasına kadar pek çok alanda ciddi aksaklıklar yaşandı. Federal kurumlar yeniden faaliyete geçse de, milyonlarca Amerikalının hayatının normale dönmesi zaman alacak.

MAAŞLAR YENİDEN ÖDENECEK

1 Ekim’den bu yana yüz binlerce federal çalışan ya ücretsiz izne çıkarılmış ya da maaş almadan çalışmaya devam etmişti. Çoğu, ev tamirlerinden çocuklarının aktivitelerine kadar harcamalarını kısmak zorunda kaldı. Bazıları ise kira ve gıda gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için acil kredi çekti.

Yeni bütçe anlaşmasıyla birlikte çalışanlar hem düzenli maaşlarını almaya başlayacak hem de kapanma döneminde ödenmeyen ücretleri geriye dönük olarak tahsil edecek. Ayrıca, kapanma sırasında yapılan personel kesintilerinin geri alınması da yasayla güvence altına alındı.

HAVA TRAFİĞİNDE GECİKMELİ NORMALLEŞME

Federal Havacılık İdaresi (FAA), kapanma süresince 40 havalimanında uçuşları yüzde 10 oranında azaltmış ve binlerce sefer iptal edilmişti. Çarşamba gecesi yapılan açıklamada, personel durumundaki iyileşme nedeniyle uçuş azaltmalarının yüzde 6 seviyesinde sabitleneceği duyuruldu.

Uzmanlar, uçuşların tamamen normale dönmesinin 1-2 hafta sürebileceğini ve bunun Şükran Günü seyahat yoğunluğuna denk gelebileceğini belirtiyor. Havayolu şirketleri iptallerin “kartopu etkisi” yaratabileceğini, yolcuların bu hafta sonu dahi aksaklıklarla karşılaşabileceğini vurguluyor.

SOSYAL YARDIMLAR KISITLANACAK

Kapanma süresince gıda yardımı programı SNAP’in ödemeleri aksarken, 42 milyon Amerikalı belirsizlikle karşı karşıya kalmıştı. Hükümetin yeniden açılmasıyla birlikte Kasım ödemeleri yapılacak ve yeni başvurular da sisteme dahil edilecek.

Bunun yanı sıra düşük gelirli ailelere yönelik TANF, kadın ve çocuklara yönelik WIC programı ile Head Start kreşleri için fonlar yeniden sağlanacak. Ancak Trump yönetiminin “One Big Beautiful Bill Act” kapsamında getirdiği yeni iş gücü şartları yürürlüğe girdi. Artık çocuksuz ve engelli olmayan yetişkinler 64 yaşına kadar çalışmak zorunda olacak. Ayrıca beslenme yardımlarının önümüzdeki 10 yılda yaklaşık 200 milyar dolar azaltılması öngörülüyor.

SAĞLIK SİGORTASI MALİYETİ ARTIYOR

Kapanmanın merkezinde sağlık harcamaları vardı. Demokratlar, 2021’den bu yana yürürlükte olan ve milyonlarca düşük ve orta gelirli Amerikalının sağlık sigortası maliyetini azaltan sübvansiyonların uzatılmasını talep etmişti. Ancak bu talep bütçe anlaşmasına girmedi.

Sübvansiyonların 31 Aralık’ta sona ermesiyle birlikte 2026’da sigorta primlerinin ortalama yüzde 75’in üzerinde artması bekleniyor. Bu durum, özellikle sağlıklı bireylerin sigortadan çıkmasına yol açabilir. Medicaid fonlarındaki kesintiler de yürürlükte kalacak.