Komşunun savaşı ekonomiyi vuracak

ŞEHRİBAN KIRAÇ / NEFES

İsrail ile İran arasındaki gerilim ekonomiye de darbe vuracak. İsrail’in saldırılarının ardından artan petrol fiyatları, iç piyasada özellikle enflasyon, döviz kurları ve cari açık üzerinde olumsuz etki yapacak.

Jeopolitik riskler nedeniyle yabancı yatırımların da Türkiye’ye gelişi tehlikeye girecek. Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde ise küresel bir ekonomik resesyon yaşanabileceği uyarıları da var. Ayrıca, İran ile İsrail arasında bu gerilimin tırmanması küresel nitelikte bir istikrarsızlığı da beraberinde getirecek.

ZAM BEKLENİYOR

İsrail’in İran topraklarına düzenlediği hava saldırısına Tahran, misillemeyle yanıt verdi. Savaş ihtimalinin artması, küresel enerji piyasalarını sarstı. İsrail’in İran’a saldırı düzenlemesinin ardından petrol fiyatları 5 ayın zirvesine çıktı.

Arz endişesiyle brent petrolün varil fiyatı 2025 Şubat’tan bu yana en yüksek seviyesi olan 76.3 dolara kadar yükseldi. Bu sert yükseliş Türkiye’de pompa fiyatlarına da anında yansıdı. Uzmanlar “çifte zammın” da yolda olduğunu ifade etti. 17 Haziran’dan itibaren geçerli olmak üzere benzine 1.70 TL, motorine ise 1.30 TL daha zam bekleniyor.

YAPTIRIM ETKİLEDİ

Komşu İran ile Türkiye arasında önemli bir ticaret hacmi de bulunuyor. İki ülke arasında 2012 yılında yaklaşık 22 milyar dolara ulaşan ticaret hacmi son yıllarda İran’a uygulanan yaptırımlar nedeniyle büyük oranda geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2025 Nisan ayı itibarıyla İran’dan yapılan ithalat 197.2 milyon dolar oldu.

Bu yılın ilk 4 ayında İran’dan yapılan ithalat miktarı ise 838.3 milyon dolar olarak gerçekleşti. İran ile yıllık ithalat miktarı ise geçen yıl 2.4 milyar dolar civarında gerçekleşmişti. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, bu yılın ilk 5 ayında Türkiye’nin İran’a olan ihracatı 912 milyon 975 bin dolar oldu. Geçen yılın tamamında ise İran’a ihracat 3.2 milyar dolara yükselmişti.

HÜRMÜZ KAPANIRSA RESESYON OLUR

İsrail ve İran arasındaki çatışmanın Basra Körfezi bölgesine yayılması durumunda enerji arzının düşeceğinden endişe ediliyor. İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması durumunda dünya genelindeki petrol akışının yüzde 20’sinin etkilenebileceği belirtiliyor. JP Morgan yayımladığı bir notta, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde petrol fiyatlarının varil başına 120-130 dolar seviyesine yükselebileceği uyarısında bulundu.

Uzmanlara göre, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde küresel bir ekonomik resesyona bile neden olabilir. Danışmanlık şirketi FGE NexantECA ise bir raporda, “Hürmüz Boğazı’nın kapanma olasılığı o kadar büyük bir ikili olay ki denge tahminlerini zorlaştırıyor. Konuştuğumuz piyasa katılımcılarının çoğu Hürmüz Boğazı’nın kapanmasını beklemiyor, ancak kapanırsa sonuçları çok büyük olur” dedi.

İTHALATIN YÜZDE 60’I DOĞALGAZ ÜRÜNLERİ

Türkiye’nin İran’dan yaptığı ithalatta yüzde 60 pay ile doğalgaz ve petrokimya ürünleri ilk sırada geliyor. İkinci sırada yüzde 29 ile metal ürünleri yer alıyor. Üçüncü sırada yüzde 4 ile tarım ürünleri var. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun verilerine göre, 2025 Mart ayı itibarıyla Türkiye’nin doğalgaz ithalatında İran yüzde 9.36 ile beşinci sırada yer alıyor.