Nohutta ithalat fren tutmuyor
Kuraklık ve düşen üretim nohut piyasasını altüst ederken ithalat rekor seviyeye çıktı, ihracat gelirleri ise sert geriledi. Gözetim mekanizmasının kaldırılması tüketiciye değil, fiyat baskısı altında kalan üreticiye darbe vurdu.
SONGÜL DALGIÇ BİLGİLİ / NEFES
Türkiye’nin nohut piyasasında dengeler hızla değişiyor. İhracat geliri yüzde 40 düşerken, ithalat yüzde 206 ile artışla rekor kırdı. Vatandaş bir yılda yüzde 47 daha pahalı nohut tüketti.
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin nohut üretimi 2003’te 600 bin ton, 2024’te 575 bin ton olarak gerçekleşti. TÜİK’in Bitkisel Üretim Tahminlerine göre, bu yıl sonu için nohut 406 bin tonda kalacak. İthalatın üretim içindeki payı 2023’te yüzde 23.2, 2024’te yüzde 2.1 iken 2025 sonu itibarıyla yüzde 9’a çıkması bekleniyor. Tarım yazarı Gazi Kutlu, Türkiye bu yıl yaşanan kuraklığın etkisiyle yüzde 29 ile 36 yılın en düşük nohut üretiminin kayıtlara geçtiğini dile getirdi.
2024’ün ocak-ekim döneminde 45.1 milyon dolar olan ihracat gelirleri de, yüzde 40 düşüşle bu yıl 26.9 milyon dolara geriledi. Miktar bazında yüzde 35 düştü. 2024’ün ilk 10 ayında 10.6 milyon kilogram olan nohut ithalatı ise, bu yıl aynı dönemde yüzde 266 artışla 38.8 milyon kilograma çıktı. Değer bazında da yüzde 206 artış yaşandı; geçen yıl 13.5 milyon dolar olan ithalat faturası, 2025’te 41.4 milyon dolara yükseldi. Rusya ve Meksika 12 milyon dolarla ile en çok ithalat yapılan ülkeler oldu. Tüm bu gelişmelerin ortasında iktidar ton başına 1.200 doların altında nohut ithalatına 12 yıldır uygulanan gözetim mekanizması kaldırıldı.
ÜRETİCİYE DARBE
Tarım Yazarı Gazi Kutlu, nohut fiyatlarının üreticide yüzde 26 artarken, tüketici tarafında yüzde 47 yükseldiğini söyledi. Nohutta gözetim tedbirinin kaldırılmasının tüketici lehine gibi görünse de asıl darbeyi üreticiye vurduğunu kaydeden Kutlu, “Kasımdan başlayarak Türkiye’nin, bir sonraki üretim sezonuna kadar tarihin en büyük nohut ithalatı yaşanacak” dedi.
Trabzon’da hamsi 100 lira
Avlanan hamsi miktarının azalması ile Trabzon’da hamsinin kilogramı 100 lirayı aştı. Moloz mevkisinde balıkçı tezgahlarında hamsi ve istavrit kilogramı 100, somon 250 ila 300, çipura 450, tirsi ise 200 liradan satılıyor. Son haftalarda kilogramını 50 liradan satışa sundukları hamsinin fiyatının 100 liraya yükseldiğini anlatan İbrahim Ertuğrul, “Hava bozacağı için fiyat biraz daha yukarı çıkar. 100 ila 125 lira ayarında oynayacağını tahmin ediyorum” dedi.