Reuters'tan Türkiye analizi: Rusya ve İran'ın payı azalacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında Beyaz Saray'da yapılan görüşmede öne çıkan konulardan biri Türkiye'nin enerji alımları olurken, Reuters'ta bugün dikkat çeken bir analiz yayımlandı.

"Türkiye’nin gaz dönüşümü, Rusya ve İran’ın Avrupa’daki son büyük pazarını tehdit ediyor" başlıklı analizde, "Türkiye, 2028’in sonuna kadar gaz ihtiyacının yarısından fazlasını kendi üretimiyle ve ABD’den yapacağı ithalatla karşılayabilecek. Bu dönüşüm, Rusya ve İran’ın Avrupa’daki son büyük pazarlarından biri olan Türkiye’deki paylarını ciddi şekilde daraltma potansiyeli taşıyor" denildi.

ABD BASKI YAPIYOR

Washington yönetiminin aralarında Türkiye'nin de bulunduğu müttefiklerine Moskova ve Tahran’la enerji bağlarını azaltmaları yönünde uzun süredir baskı yaptığı hatırlatılan analizde, 25 Eylül’de Beyaz Saray’da gerçekleşen görüşmede Trump'ın Erdoğan’dan Rusya’dan yapılan enerji alımlarını azaltmasını istediğine işaret edildi.

Enerji kaynaklarını çeşitlendirme hedefinin, Türkiye’nin enerji güvenliğini güçlendirmenin yanı sıra, ülkenin bölgesel bir gaz ticaret merkezi olma hedefini de desteklediği belirtilen haberde, "Analistlere göre Ankara, ithal sıvılaştırılmış doğalgazı (LNG) ve yerli üretimini Avrupa’ya yeniden ihraç etmeyi, buna karşılık Rus ve İran gazını ise iç tüketimde kullanmayı planlıyor" ifadeleri yer aldı.

Paris merkezli Akdeniz Enerji ve İklim Örgütü’nden Sohbet Karbuz, “Türkiye, küresel LNG bolluğundan yararlanmak istediğinin sinyallerini veriyor” dedi.

RUSYA'NIN PAYI AZALIYOR, SÖZLEŞME TARİHLERİ BİTİYOR

Rusya hâlâ Türkiye’nin en büyük gaz tedarikçisi olsa da, pazar payı son yirmi yılda yüzde 60’ın üzerinde bir seviyeden 2025’in ilk yarısında yüzde 37’ye geriledi. Avrupa ülkelerinin büyük bölümü, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgalinin ardından Rus gazı ithalatını durdurmuştu.

Rusya’nın Türkiye’ye Mavi Akım ve TürkAkım boru hatları üzerinden yılda 22 milyar metreküp gaz sağladığı uzun vadeli sözleşmelerin süresi dolmak üzere. İran’ın 10 milyar metreküplük sözleşmesi gelecek yıl ortasında, Azerbaycan’ın toplam 9,5 milyar metreküplük sözleşmeleri ise 2030 ve 2033 yıllarında sona erecek.

Karbuz’a göre Ankara, bu sözleşmelerin bir kısmını uzatabilir ancak daha esnek koşullar ve daha düşük hacimler talep ederek tedarik çeşitliliğini artırmayı hedefleyecek.

LNG KAPASİTESİ ARTIYOR

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), yerli gaz üretimini artırırken, devlet ve özel sektör LNG ithalat terminallerini genişleterek ABD ve Cezayir’den daha fazla gaz getirmeye başladı.

Reuters hesaplamalarına göre, Türkiye’nin yerli üretimi ve mevcut LNG sözleşmeleriyle 2028 itibarıyla yıllık 26 milyar metreküpü aşan bir kapasiteye ulaşması bekleniyor. Bu rakam, bu yılki 15 milyar metreküp seviyesinin neredeyse iki katı.

Türkiye’nin toplam gaz talebi yıllık yaklaşık 53 milyar metreküp seviyesinde. 2028 itibarıyla yerli üretim ve LNG ithalatı, bu talebin yarısından fazlasını karşılayabilecek. Böylece boru hattı gazı ihtiyacı yaklaşık 26 milyar metreküpe düşecek. Bu da Rusya, İran ve Azerbaycan’dan mevcut 41 milyar metreküplük sözleşmeli arzın oldukça altında.

Bu dönüşümü desteklemek amacıyla Türkiye, ABD’li tedarikçilerle toplam değeri 43 milyar doları bulan bir dizi LNG anlaşması imzaladı. Eylül ayında Mercuria ile yapılan 20 yıllık sözleşme de bunlar arasında. Türkiye’nin yıllık LNG ithalat kapasitesi 58 milyar metreküpe ulaşarak ülkenin toplam gaz talebini tamamen karşılayabilecek düzeye geldi.

"TÜM TEDARİKÇİLERDEN GAZ AKIŞI DEVAM ETMELİ"

Buna rağmen, Rus gazı hâlâ tam kapasiteyle akmaya devam ediyor. Kremlin, Ankara ile enerji iş birliğinin güçlü olduğunu vurguluyor.

Moskova merkezli Enerji ve Finans Enstitüsü’nden Alexey Belogoryev, “Teorik olarak BOTAŞ, iki ila üç yıl içinde Rus gazı ithalatını durdurabilir. Ancak bunu yapmayacak, çünkü Rus gazı fiyat açısından rekabetçi ve BOTAŞ’a diğer tedarikçilere karşı baskı kurma imkânı veriyor” dedi.

Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar ise ekim ayında yaptığı bir televizyon röportajında, Türkiye’nin Rusya, İran ve Azerbaycan dahil tüm tedarikçilerden gaz almaya devam etmesi gerektiğini belirtirken, ABD LNG’sinin daha ucuz bir alternatif sunduğunu ifade etti.

Bakanlık, gelecekteki anlaşmalar ve fiyatlandırmalar hakkında yorum yapmazken, Gazprom da Reuters’ın sorularına yanıt vermedi.

Karbuz’a göre Türkiye, Avrupa’nın 2028 itibarıyla Rus enerji ithalatını tamamen yasaklamasının ardından, yerli üretimini ve ithal LNG’yi Avrupa’ya ihraç edip, Rus ve İran gazını iç piyasada kullanabilir.

Türkiye’nin kamu şirketi BOTAŞ, Macaristan ve Romanya’ya küçük miktarlarda gaz tedarik etmek için anlaşmalar imzalayarak bölgesel bir gaz ticaret merkezi olma hedefinde ilk adımları attı.

Gaz dışında Türkiye’nin Moskova ile derin ekonomik bağları sürüyor. Rusya’nın Rosatom şirketi, Türkiye’nin ilk nükleer santralini inşa ediyor. Ayrıca Rusya, Türkiye’nin en büyük ham petrol ve motorin tedarikçisi konumunda bulunuyor.