‘Süper Yaşlılar’ın beyin sırrı çözüldü

ABD’deki Northwestern Üniversitesi araştırmacıları, 80 yaş ve üzeri olup hafıza testlerinde 50 yaşındakiler kadar başarılı sonuçlar veren bireyleri “Süper Yaşlılar” olarak tanımladı. Bu kişiler, gecikmeli kelime hatırlama testinde 15 üzerinden en az 9 puan alarak yaşıtlarından belirgin biçimde ayrılıyor.

Kavram, 1990’ların sonunda Dr. M. Marsel Mesulam tarafından ortaya atıldı. Üniversitenin Mesulam Bilişsel Nöroloji ve Alzheimer Hastalığı Merkezi’nden bilim insanları, son 25 yılda yaklaşık 300 Süper Yaşlı üzerinde çalışmalar yürüttü.

BEYİNLERİNDEKİ ÇARPICI FARK

Araştırma ekibinden Prof. Dr. Sandra Weintraub, “Süper Yaşlıların beyinlerinde gördüklerimiz gerçekten şaşırtıcı” dedi.
Araştırmacılar, 77 Süper Yaşlı’nın ölüm sonrası bağışlanan beyin dokularını inceledi. Bulgulara göre, bazı bireylerin beyinlerinde Alzheimer hastalığının karakteristik göstergeleri olan amiloid plakları ve tau proteinleri hiç bulunmazken, bazılarında bu proteinler mevcut olmasına rağmen bilişsel işlevlerde bozulma gözlenmedi.
Weintraub, “İki mekanizma var: Biri direnç — bu kişiler plak ve yumak üretmiyor. Diğeri dayanıklılık — üretseler de bu maddeler beyinlerine zarar vermiyor” dedi.

BEYİN YAPISINDA KORUYUCU ÖZELLİKLER

Süper Yaşlıların beyinlerinde, yaşlanmayla birlikte genellikle incelen beyin korteksinin kalınlığını koruduğu belirlendi. Ayrıca ön singulat korteks adı verilen ve karar verme, duygu ve motivasyonla ilişkili bölgenin diğer yaşlılara göre daha kalın olduğu saptandı.
Bu kişilerde, sosyal davranışla ilişkili “von Economo nöronları”nın sayısının da daha fazla olduğu ve hafızadan sorumlu entorinal nöronların daha büyük olduğu gözlendi.

SOSYAL VE ZİHİNSEL AKTİVLİK ORTAK PAYDA

Araştırma, Süper Yaşlıların genellikle sosyal, dışa dönük ve güçlü ilişkiler kuran kişiler olduğunu gösterdi.
Fox News tıp analisti Dr. Marc Siegel, çalışmaya dışarıdan yorum yaparak, “Plak ve tau birikimi bazı bireylerde nöronal işlevi etkilemiyor. Bu kişiler, sosyal etkileşim ve zihinsel aktivite açısından çok aktif. Sonuç, genetik yatkınlıkla birlikte beynin bir kas gibi çalıştırılmasının önemini gösteriyor” dedi.

BEYİN YAŞLANMASINA KARŞI UMUT

Araştırma, Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association dergisinde yayımlandı.
Weintraub, “Bulgularımız, ileri yaşta olağanüstü hafızanın mümkün olduğunu ve bunun belirli bir nörobiyolojik profile bağlı olduğunu gösteriyor. Bu bilgi, beynin yaşlanmasını yavaşlatacak yeni tedavi yollarına ışık tutabilir” diye konuştu.

Çalışma, Northwestern Alzheimer Hastalığı Araştırma Merkezi ve ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü tarafından finanse edildi.