Taliban'ın medrese baskısı: Ya kızlarınızı gönderirsiniz ya da yardım alamazsınız
Bir İngiliz gazetesinin yaptığı yeni araştırmada, Taliban'ın Afgan kadın ve kız çocuklarını "Gıda yardımı alamazsınız" tehdidiyle medresede eğitim almaya zorladığı ortaya çıktı.
Afganistan'da kadınlar ve kız çocukları için eğitimin kapıları iyice kapanıyor. Taliban'ın 2021'de iktidarı ele geçirmesinin ardından ortaokul, lise ve üniversiteye gitmeleri yasaklanan kadınların önünde artık yalnızca medrese seçeneği kaldı.
İngiliz gazetesi The Guardian ve Afgan kadın gazetesi Zan Times'ın ortak araştırması kadınların nasıl bir durumun içinde olduğunu gözler önüne serdi.
İŞTE ÖRNEKLERDEN BİRİ
Taliban gelmeden önce Herat Üniversitesi'nde ekonomi eğitimi gören 24 yaşındaki Nahid, şimdi sabahlarını bir caminin bodrum katında 50 kadın ve kız çocuğuyla Kur'an-ı Kerim'i ezberleyerek geçirdiğini söylüyor.
Taliban'ın kadınların "zihnini yıkamaya çalıştığını" söyleyen Nahid, "Ancak evden çıkabilmemin ve depresyonla mücadele edebilmemin tek yolu bu" dedi. Ayrıca Nahid medreseye devam ettiği için ayda 1000 Afgani (600 TL) aldığını da belirtti.
MEDRESE AĞI
Afgnistan'daki 34 bölgeden sekizini araştıran Guardian ve Zan Times, ülkede 21 binden fazla medresenin faaliyet gösterdiğini tespit etti. Sadece Eylül 2024-Şubat 2025 arasında 11 vilayette yaklaşık 50 yeni medresenin inşa edildiği ya da temelinin atıldığı bildirildi.
Eğitim Bakanlığı ise 21 bin 300 eski medrese öğrencisine öğretmenlik sertifikası verdi. Şimdi bu kişiler lise, üniversite ve hatta yüksek lisans düzeyinde eğitim verebiliyor.
AİLELERE BASKI
Araştırmada ebeveynlerin kızlarını medreseye göndermek zorunda bırakıldığı da belirtiliyor. Ülkenin güneybatısındaki Nemruz'da yaşayan Karima, bir mollanın gıda yardımı karşılığında kızlarını medreseye göndermesini istediğini ancak sonuç olarak hiçbir şey alamadıklarını belirtti.
Nesrin adındaki başka bir anne de gazetelere "Ya kızlarınızı medreseye gönderirsiniz ya da hiçbir şey alamazsınız" diye tehditler aldıklarını anlattı.
MÜFREDATTA NELER VAR?
Medreselerin müfredatının Kuran ezberleme, Taliban'ın şeriat yorumları, kadın-erkek rolleri ve davranış kurallarıyla sınırlı olduğu belirtiliyor. Bu okullarda matematik ya da fen bilimleri öğretilmiyor.
Gazetelere göre kitapların çoğu Pakistan'dan getirilmiş ve Peştuca diliyle yazılmış. Bu da dili bilmeyen öğrencilerin anlamada güçlük çekmesine neden oluyor.
TECRÜBELİ ÖĞRETMENLER GİDİYOR, MEDRESE MEZUNLARI GELİYOR
Ayrıca üniversite mezunu öğretmenlerin görevden alınarak yerine tecrübesiz medrese mezunlarının getirilmesi de sorun yaratıyor. Artık kamu kurumlarında iş sahibi olmak için üniversite diploması değil, medrese belgesi gerekiyor.
Gazeteye konuşan 20 yıllık eğitmenlik tecrübesi olan bir kadın, işinden çıkarılarak yerine 17 yaşındaki bir medrese mezununun getirildiğini anlattı.
Haberde eskiden doktor ya da mühendis olmak isteyen kızların artık tek geçerli belgenin medrese sertifikası olduğunu düşündüğü belirtiliyor.
Birçok ailenin de kızlarını önce medreseye, sonra belki ilkokula gönderdiği ancak çoğu zaman baskılar nedeniyle seküler eğitimi tamamen bıraktığı ifade ediliyor.