Trump'ın kararı Brezilya'yı salladı

ABD Başkanı Donald Trump’ın Brezilya mallarına yüzde 50 gümrük vergisi getirme kararı, Latin Amerika’nın en büyük ülkesi ile ABD arasındaki gerilimi keskin şekilde tırmandırırken, ülkenin para biriminin değer kaybetmesine yol açtı.

Trump, sosyal medya hesabından yayımladığı mektupta, bu kararın “kısmen Brezilya’nın özgür seçimlere ve Amerikalıların temel ifade özgürlüğüne yönelik sinsi saldırıları” nedeniyle alındığını belirtti.

Trump, bu açıklamasında doğrudan siyasete atıfta bulunarak, kendisi gibi aşırı sağ çizgideki eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’ya destek verdi. Bolsonaro, 2022 seçim yenilgisinin ardından darbe girişiminde bulunmaya çalıştığı iddiasıyla yargılanıyor ve Trump’tan defalarca yardım istemişti.

PİYASALAR SARSILDI

Trump’ın açıklamasının ardından Brezilya Reali, ABD doları karşısında yaklaşık yüzde 3 oranında değer kaybetti. Ülkenin hisse senetlerini takip eden en büyük ABD borsa yatırım fonu olan iShares MSCI Brazil ETF ise işlem sonrası dönemde yüzde 2 geriledi.

Brezilya, Trump’ın nisan ayında duyurduğu “karşılıklılık” tarifeleri kapsamında yüzde 10’luk asgari vergi uygulamasına tabi olacaktı. Ancak Trump’ın son paylaşımı, daha önce açıklanan oranlardan ilk kayda değer artışı temsil ediyor.

Bu adım, ABD ile mal ticaret fazlası bulunmayan Brezilya’ya uygulanması nedeniyle Trump’ın özel bir memnuniyetsizlik duyduğunu gösteriyor.

LULA'DAN TEPKİ

Trump’ın duyurusunun ardından merkez sol çizgideki Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Maliye Bakanı Fernando Haddad, Dışişleri Bakanı Mauro Vieira ve aynı zamanda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nı yürüten Devlet Başkan Yardımcısı Geraldo Alckmin’i başkanlık sarayında acil toplantıya çağırdı.

Lula, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Brezilya’nın “hiç kimseden talimat almayacağını” belirterek, darbe girişimiyle ilgili davanın ülkenin adalet sistemine ait bir mesele olduğunu ve “herhangi bir müdahale ya da tehdide açık olmadığını” ifade etti.

“Herhangi bir tek taraflı vergi artışına, Brezilya’nın ekonomik karşılıklılık yasası kapsamında karşılık verilecektir” diyen Lula, “Brezilya halkının çıkarlarının egemenliği, saygısı ve tavizsiz savunusu dünya ile ilişkilerimizde rehberimizdir” ifadelerini kullandı.

ABD, BREZİLYA'NIN EN BÜYÜK İKİNCİ TİCARET ORTAĞI

ABD, Çin’in ardından Brezilya’nın en büyük ikinci ticaret ortağı konumunda ve bu kadar yüksek bir tarife oranı, Brezilya’nın bazı sektörlerine ciddi zarar verebilir.

Morada Capital CEO’su Felipe Arslan, “Çelik ürünleri, ulaşım ekipmanları (başta uçak ve uçak parçaları), inşaat ekipmanları gibi özel makineler ve metal dışı mineraller, Brezilya’nın ABD’ye yaptığı ihracatın önemli bir kısmını oluşturuyor,” dedi.

Haberin ardından Brezilyalı uçak üreticisi Embraer’in hisselerinde yüzde 9’a varan oranda düşüş yaşadı.

Ekonomik etkilerin yanı sıra analistler, tarifelerin siyasi sonuçlarına da dikkat çekiyor. UBS Global Wealth Management Brezilya Makroekonomi Şefi Solange Srour, “Bu sadece ikili ticaret meselesi değil. Tarifeler, ülkeler arasındaki kurumsal ilişkilerin zarar gördüğünü gösteriyor. Yüzde 50’lik tarife birçok durumda ihracatı imkansız hale getirebilir” dedi.

BRICS GERİLİMİ VE BOLSONARO DAVASI

Trump’ın açıklaması, Brezilya’da Rio de Janeiro’da düzenlenen BRICS zirvesinden günler sonra geldi. Zirvede BRICS liderleri, ticareti bozan tarifeleri ve İran’a yönelik askeri saldırıları eleştirmişti.

Trump, hafta başında Bolsonaro’yu savunarak Brezilya’yı eski devlet başkanına siyasi baskı uygulamakla suçlamıştı. Mektubunda “Bu dava sürmemeli, bu bir cadı avıdır ve derhal son bulmalıdır!” ifadelerini kullandı.

Trump, ayrıca Brezilya’ya karşı Dijital Ticaret faaliyetlerine yönelik “sürekli saldırılar” nedeniyle ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer’e, ülke hakkında potansiyel adaletsiz ticaret uygulamalarını araştırmak için 301. Madde soruşturması başlatma talimatı verdi. Böyle bir soruşturma, Brezilya’ya yönelik ek cezai tedbirlerin de önünü açabilir.

ABD'NİN TİCARET FAZLASI VAR

Brezilya, Trump’ın son dönemde hedef aldığı ülkeler arasında ABD ile ticaret açığı veren nadir ülkelerden biri. 2024’te Brezilya, ABD’den yaklaşık 44 milyar dolarlık ürün ithal ederken, ABD’ye ihracatı yaklaşık 42 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

ABD, artan et ihtiyacını Brezilya gibi ülkelerden yaptığı ithalatla karşılıyor. 2024’te ABD, Brezilya’dan 1,4 milyar dolarlık sığır eti ithal etti ve 2025’in ilk beş ayında bu rakam 2024’ün aynı dönemini geride bıraktı.

Brezilya, ayrıca kahve ve kakao gibi ABD’de yetiştirilemeyen tropikal ürünlerin önemli bir tedarikçisi konumunda bulunuyor. ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, geçtiğimiz yıl ABD’nin Brezilya’dan ithal ettiği kahve miktarı 2 milyar dolara yaklaştı.