Ultra işlenmiş gıdalar hormonları bozuyor ve sperm kalitesini düşürüyor

Kopenhag Üniversitesi’nin yürüttüğü yeni bir araştırma, ultra işlenmiş gıdaların kalori miktarından bağımsız olarak vücutta yağ artışı, hormon bozuklukları ve üreme sağlığına zarar veren kimyasallara yol açtığını ortaya koydu. Bulgular, beslenme alışkanlıklarına dair küresel ölçekte endişe yaratıyor.

AYNI KALORİ, FARKLI SONUÇLAR

Araştırmaya 20-35 yaş arasında 43 sağlıklı erkek katıldı. Katılımcılar üçer hafta boyunca hem ultra işlenmiş gıdalarla hem de işlenmemiş gıdalarla hazırlanmış iki farklı diyeti uyguladı. Her iki diyet kalori, protein, yağ ve karbonhidrat bakımından eşleştirildi. Ancak ultra işlenmiş gıdalar tüketildiğinde vücut yağ oranı ortalama 1 kilo arttı, kolesterol değerleri yükseldi ve tansiyon olumsuz etkilendi.

HORMONLAR VE ÜREME SAĞLIĞINDA SARSICI ETKİ

Ultra işlenmiş gıdalar, üreme ve metabolizma için kritik hormonları da bozdu.

- Sperm üretiminde önemli rol oynayan FSH hormonu düştü.
- Testosteron seviyeleri geriledi.
- Sperm hareketliliği azaldı.
- Kan örneklerinde ise ambalajlarda kullanılan ve endokrin bozucu kimyasallar arasında yer alan ftalatların yükseldiği görüldü. Ayrıca lityum ve cıva gibi beyin ve üreme fonksiyonları için önemli elementlerin seviyeleri de düştü.

ULTRA İŞLENMİŞ GIDA NEDİR?

Çalışmada kullanılan NOVA sınıflandırmasına göre ultra işlenmiş gıdalar; dondurulmuş yemekler, gazlı içecekler, paketli atıştırmalıklar ve uzun raf ömürlü ürünleri kapsıyor. Bu ürünlerde genellikle ev mutfaklarında bulunmayan katkı maddeleri, tatlandırıcılar ve stabilizatörler yer alıyor. Araştırmada katılımcıların aldığı kalorilerin yüzde 77’si bu tip gıdalardan sağlandı.

NEDEN ÖNEMLİ?

Ultra işlenmiş gıdalar uzun süredir obezite, kalp hastalığı ve depresyon gibi sorunlarla ilişkilendiriliyordu. Ancak eleştiriler, asıl sorunun aşırı yemek olabileceğini öne sürüyordu. Bu çalışma ise kalori eşleştirilmesine rağmen zararların devam ettiğini göstererek, işlenmiş gıdaların yapısal olarak sağlığa zarar verdiğini ortaya koydu.

KÜRESEL SAĞLIK İÇİN ALARM

1970’lerden bu yana sperm sayılarında yüzde 50’den fazla düşüş yaşanırken, özellikle ABD, İngiltere ve Avustralya gibi ülkelerde günlük kalorinin yarısından fazlası ultra işlenmiş gıdalardan geliyor. Araştırma, işlenmiş gıdaların bu eğilimde önemli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.

Bilim insanları, mevcut beslenme kılavuzlarının gözden geçirilmesi gerektiğini vurguluyor. Çünkü sadece kalori ve yağ oranına bakmak yeterli değil; gıdanın nasıl üretildiği de sağlık için kritik öneme sahip.