Bas bas paraları Leyla’ya
Mehmet Şimşek’e ilk göreve başladığında 6 ay avans verdiğimi ve asla eleştirmeyeceğimi, yazmış söylemiştim…
Gördüğüm tepkilere rağmen kendi inandığı ekonomi sistemini (Sıkı Para Politikası) uyguladığına dikkat çekip:
“En başta da söylediğim gibi bu tür politikalar ancak demokrasiden vazgeçilmesi şartıyla başarılı olur ama yoksul daha yoksul, zengin ise daha zengin olur” diye de şerh düşüyordum…
***
Son zamanlarda (Bilhassa 19 Mart’tan sonra) Mehmet Şimşek’i en çok eleştirenler arasında yer aldığımın ve yeni politikalar önerdiğimin farkında olduğunuzu görüyorum…
Zira, Şimşek’in uyguladığı bu politikalar 1975’te darbeci general Pinochet’nin yönettiği Şili’de…
12 Eylül 1980 askeri darbesini yapan generallerin idaresi altındaki Türkiye’de, Turgut Özal yönetiminde uygulanmıştı…
***
“Milton Friedman Modeli” denilen bu sistem bir tür kemoterapi uygulamasıdır…
Kemoterapide amaç nasıl hücre büyümesini durdurmak ise Friedman modeli de ekonominin çarklarını (veya talebi) durdurmaya çalışır ki: enflasyon düşsün…
Ama gördüğünüz gibi, eğer ekonominiz yeteri kadar güçlü değilse…
Hukuk (Yargı) sisteminiz ve iktidarınız küresel çapta güven vermiyorsa:
Oranı göreceli olarak düşse de fiyat artışları durmuyor…
Çünkü, beyaz yakalı veya orta üst gelir seviyesindeki nitelikli gençler için atadan dededen kalan toplu para vb. yoksa, “yatırım” diye bir kavram da yok...
Onun yerine, “bas bas paraları Leyla’ya, bi daha mı gelecez dünyaya” kabilinden harcamalar var…
Yaşasın hayat!..
Canlarım, sadece demokrasi ve hukuk değil ekonomi de demografideki (ya da nesil kültüründeki) değişimlerden direkt etkileniyor…
Havadan gelmiş bol paradan başka hiçbir güç bu nesli, yatırımcıya dönüştüremez…
Birçok genç elindeki üç beş bin doları da (35-55 yaş arası) direkt gezip tozarak yer…
Epikür’ü hatırlayın:
“Ben varsam ölüm yok, ölüm geldiğinde ise ben yokum…”.
Şimdi trend “hazcılık…”.
Yaşasın hayat!..
Helikopter para
Belki inanmayacaksınız ama Şimşek’in 2 yıldır uygulamaya çalıştığı ancak başaramadığı bu politikaların ilk uygulayıcısı olan Milton Friedman “Helikopter Para” adı verilen modelin de ilk uygulayıcısıydı…
Friedman, “durgunluğu aşmak için Merkez Bankası para basıp dar gelirli halka karşılıksız dağıtmalı” diye önerdiğinde yıl 1969 idi…
Birkaç yıl sonra üniversitede iktisat eğitimi almaya başladığımda Friedman’ın Helikopter Para politikasının, 1929 büyük buhranından çıkmak amacıyla ABD’de Keynes tarafından uygulanan politikadan mülhem olduğunu görmüştüm…
***
Friedman’ın “Helikopter Para” modelinin Covid salgını sırasında uygulanmasını önerdiğim hatırlanacaktır… O dönemde henüz yüksek enflasyon sarmalına girmediğimiz için uygulanabilirdi…
Bugün için ise imkânsız…
Peki bugün bu şartlarda ne yapmalı?..
Gündem müsaitken o konudaki görüşlerimi de paylaşacağım elbette…