Antalya’nın antik tiyatroları: Gladyatör arenalarından turizmin gözdesine

Türkiye'nin en önemli kültür hazineleri arasında yer alan Antalya'daki antik tiyatrolar, yapıldıkları dönemlerde gladyatör dövüşlerinden meclis toplantılarına kadar farklı etkinlik için kullanılırken günümüzde ise turizme hizmet ediyor.

Anadolu'nun en iyi korunan antik tiyatrolarından: Aspendos

Romalı iki kardeş tarafından yaptırılan Aspendos Antik Tiyatrosu, günümüze kadar eksiksiz ve en iyi korunmuş bir şekilde gelmiş Roma tiyatrosu örnekleri arasında gösteriliyor.

Sahne binası ve oturma alanlarıyla turistlerin gözdesi haline gelen ve kentin simgeleri arasında yer alan antik tiyatro, yaklaşık 15 bin kişilik kapasitesiyle halen konserler ve çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapıyor.

Termessos'taki tiyatro eşsiz manzaralarıyla misafirlerini büyülüyor

Döşemealtı ilçesindeki Güllük Dağı Milli Parkı'nda yer alan Termessos Antik Kenti'nde "kartal yuvası"nı andıran konumda bulunan antik tiyatro, ziyaretçilerine doğayla iç içe bir ortam sunuyor.

Antik tiyatrodan Güllük Dağı ve ormanlık alanın eşsiz bir manzarasını izleme fırsatı bulan ziyaretçiler ayrıca antik kentteki yaban hayatı ve endemik bitkileri de görme şansı yakalıyor.

Liman kentinin en görkemli yapılarından: Side Antik Tiyatrosu

Antik dönemde Pamfilya bölgesinin en önemli liman kenti olan Side'nin görülmeye değer en görkemli yapıları arasında antik tiyatrosu geliyor. Üç katlı sahne binası ve bezemeleriyle ziyaretçilerin hayranlıkla gezdiği antik tiyatro, Roma mimarisinin bugüne kadar gelen en iyi örnekleri arasında gösteriliyor.

Demre ilçesindeki Myra Antik Kenti'nde tiyatro gerek oturma sıraları ve ikinci katın yarısına kadar ayakta duran sahne binası ile iyi korunmuş Roma dönemi tiyatroları arasında yer alıyor.

Anadolu'nun en düzenli antik kentlerinden, mimarisi ve mermer heykeltıraşlığı ile önce çıkan Perge, Likya Birliği'ne bir dönem başkentlik yapan Patara, UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi'nde bulunan Xanthos, Finike ilçesinde içerisinden geçen sularla dikkati çeken Limyra, eşsiz Kekova deniz manzarası ile öne çıkan Simena ve Pisidya bölgesinin dağ kentlerinden olan Selge antik kentlerindeki tiyatrolar kente gelen turistlerin uğrak adresleri arasında bulunuyor.

Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nevzat Çevik, tiyatroların antik kentler için sembolik yapılardan olduğunu, dönemin kültürünü, toplumsal hayatı ile mimarlıkta ve mühendislikte gelinen noktayı gösterdiğini söyledi.

Toplumu iyi yansıtan sosyal yapı tiyatroların aynı zamanda sosyal buluşma mekanları olduğunu belirten Çevik, "Antik tiyatrolar sadece mimari olarak kendini göstermesinin yanı sıra içinde yaşananları da bize aksettirdiği için dönemin kültürünü, zenginliğini, refah seviyesini, sosyal hareketliliğini iyi anladığımız önemli yapılar." dedi.

Helenistik dönemde birçok tiyatro yapıldığını dikkati çeken Çevik, şöyle konuştu:

"Antalya tiyatro anlamında çok zengin. Neredeyse her antik kentte tiyatro var. Likya ve Pamfilya'da Milattan Önce 2. yüzyıl sonrasında tiyatrolar yapılmaya başlandı. Bunlar genellikle 2 bin kişilik küçük tiyatrolar. Daha sonra Roma dönemi başladı. İmar ve inşaatta devrim yaşanan bir dönemden bahsediyoruz. Kültür değiştiği için festivaller de artıyor. Tiyatrolarda klasik Helenistik kültürdeki oyunlar oynanmaya devam ediyor ama Roma'da gösteri tarzı değişiyor. Bu dönemde gladyatör mücadeleleri ve vahşi hayvan-insan mücadeleleri tarzı gösteriler yapılıyor. Bu gösteriler nedeniyle tiyatrolarda o dönem insanlar vahşi hayvanlardan zarar görmesin diye değişiklikler yapılıyor."

Çevik, Likya ve Pamfilya bölgesinde öne çıkan antik tiyatroların Side, Perge, Aspendos ve Myra olduğunu kaydetti.

Hitit Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Sezgin Doç. Dr. Kudret Sezgin de koordinatör kazı başkanı olduğu Finike'deki Limyra Antik Kenti'ndeki tiyatronun Milattan Önce 2. yüzyılda inşa edildiğini belirtti.

Antik tiyatronun yamaca yaslı bir şekilde inşa edildiğini kaydeden Sezgin, "Bu tiyatroya Roma dönemine büyüme yapılmış. İkinci büyük değişimi ise Milattan Sonra 142'deki büyük deprem sonucunda yaşamış. Likya bölgesini yıkıma uğratan bu deprem tiyatrolara da zarar vermiş." ifadelerini kullandı.

Sezgin, depremle yıkılan Limyra'daki tiyatronun o dönem Rhodiapolis kentinde yaşayan Opramoas adlı hayırsever tarafından finanse edilerek yeniden ayağa kaldırıldığını ve 6 bin kişilik kapasiteye ulaştığını dile getirdi.

Tiyatroların kentin politik, sanatsal ve kültürel aktivitelerinin gerçekleştirildiği mekan olduğuna işaret eden Sezgin, "Helenistik tiyatrolarda edebi oyunlar dediğimiz drama ve komedi tarzında oyunlar sergileniyor. Roma döneminde geçildiğinde ise gladyatör oyunları ve vahşi hayvan dövüşleri hatta deniz savaşları bile canlandırılıyor." diye konuştu.