Çinli fizikçiler, dünyanın en saygın fizikçilerinden Albert Einstein'ın yaklaşık 100 yıl önce ortaya attığı, kuantum teorisini çürütmeyi amaçlayan bir düşünce deneyini ilk kez laboratuvar ortamında başarıyla gerçekleştirdi.
Deneyin sonuçları Einstein'ın karşı çıktığı kuantum ilkesini doğrulayarak Niels Bohr'un "tamamlayıcılık" ilkesinin geçerli olduğunu teyit etti.
Deney, Çin'de "kuantum biliminin babası" olarak bilinen Pan Jianwei öncülüğündeki bir ekip tarafından Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde yürütüldü. Araştırmacılar, tek bir ışık parçacığının itme etkisini bile algılayabilen ultra hassas sistem geliştirdi.
EINSTEIN'IN İTİRAZI TEST EDİLDİ
Einstein, 1927'de Brüksel'de düzenlenen Solvay Konferansı'nda, Bohr'un geliştirdiği "tamamlayıcılık" ilkesine karşı çıkmıştı. Bu ilkeye göre bir kuantum parçacığının hem hangi yoldan geçtiği hem de yarattığı dalganın örüntüsü aynı anda kesin olarak ölçülemez.
Einstein, bu sınırlamanın doğanın temel bir kuralı değil, kuantum teorisinin bir eksikliği olduğunu savunuyordu. Bu itirazını test etmek için de çift yarık deneyini önerdi. Yaylara asılı bir yarığın kullanıldığı deneyde Einstein, parçacığın geçtiği yolun, yarığa aktarılan momentum ölçülerek belirlenebileceğini öne sürdü. Fizikçi ayrıca dalga örüntüsünün korunabileceğini de savundu.
Eğer bu mümkün olsaydı Bohr'un tamamlayıcılık ilkesi çökmüş olacaktı.
BOHR'UN KARŞI HAMLESİ
Bohr ise Einstein'a bir parçacığın momentumunun çok hassas bir şekilde ölçülmesi halinde konumunun belirsizleşeceği ve bunun da dalga örüntüsünün yok olmasına neden olacağı yanıtını verdi.
Bu da iki bilginin aynı anda tam olarak elde edilemeyeceği anlamına geliyor. Bohr'un savunması Heisenberg'in belirsizlik ilkesiyle de uyuşuyordu.
Pan Jianwei ve ekibi Einstein'ın yarık düzeneği yerine optik cımbızla sabitlenmiş tek bir rubidyum atomu kullandı. Deneyde fotonlar tek tek gönderildi. Fotonların momentum belirsizliği ayarlanarak dalga örüntülerinin netliği kontrollü bir şekilde değiştirildi.
SONUÇLAR BOHR'UN SAVUNDUĞU GİBİ ÇIKTI
Sonuç olarak fotonun geçtiği yol netleştikçe dalga örüntüsü kayboldu. Dalga örüntüsü belirginleştiğindeyse yol bilgisi silindi. Bu deney, Bohr'un teorisini birebir doğrularken, Einstein'ın itirazını deney ışığı altında geçersiz kıldı.
Araştırmanın bulguları, çarşamba günü Physical Review Letters dergisinde yayımlandı.
Euclid'in objektifinden: İşte Einstein halkasıBilim - Teknoloji
