YURDAGÜL UYGUN / NEFES
Zirai don felaketinin boyutunu Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) son açıkladığı raporla gözler önüne serdi. Onlarca üründe yüzbinlerce ton üretim kaybı yaşanırken, bu durumun fiyatları da katlaması bekleniyor. Düşük ücretlerle başa çıkmaya çalışan vatandaş, bu yaz meyveye uzaktan bakacak gibi görünüyor. Öncelikle, TÜİK’in açıkladığı tahmini üretim kayıpları Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın sözünü ettiği ve 16 ürünle sınırlı değil. Vişneden zerdaliye, duttan çaya kadar birçok üründe rekolte kaybı bekleniyor.
Oransal olarak kayıplara bakıldığında en büyük kayıp, meyvelerde yaşandı. Kayısı üretiminin yüzde 65.1, kirazın yüzde 55.7 düşmesi bekleniyor. Zirai donun ardından TÜİK’in açıkladığı bitkisel üretim ilk tahminleri meyve üretiminin bu yıl yüzde 24.4 azalarak 21.4 milyon tona gerileyeceğini gösterdi.
‘YOK YILI’ ETKİLEDİ
Tarım yazarı Gazi Kutlu, asıl kayıpların miktar bazında elma, zeytin, kayısı, üzüm, kiraz, limon, şeftali, Antep fıstığı, portakal ve fındıkta olduğunu belirterek, “Meyvecilikte yaşanan yaklaşık 7 milyon tonluk üretim kaybının yüzde 90’ı sadece bu 10 üründen kaynaklandı. Üstelik bu yıl zeytin ve Antep fıstığında ‘yok yılı’na denk gelinmesi, üretimdeki daralmayı daha da derinleştirdi” dedi.
Bu veriler, üreticinin içinde bulunduğu zor durumu gözler önüne seriyor. Nitekim, sadece 10 çiftçinin sigortası varken, tarım alanlarının ise sadece yüzde 17’si sigortalı. Kutlu, yaşanan üretim kaybının çiftçiye yüklenmemesi gerektiğini belirterek, “Üreticilere ek destek verilmesi artık bir tercih değil, zorunluluktur. Zarar gören çiftçilerin borçları faizsiz ertelenmeli ve üretime devam etmeleri için faizsiz kredi desteği sağlanmalıdır. Türkiye bu yıl hem fiyat artışlarından hem de doğal afetlerin etkisinden ağır bir darbe aldı” dedi.
Bu yıkımın tekrar yaşanmaması için radikal bir adım atılması gerektiğini anlatan Kutlu, şöyle devam etti: “2026 yılı “Tarım Yılı” ilan edilmelidir. Kaynaklarımızı ve enerjimizi tarım sektörüne yönlendirmek, hem üreticiyi hem tüketiciyi korumak açısından artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Başka bir çıkış yolumuz kalmamıştır.”
Toplam zarar 145 milyar
Yaşanan kaybın yalnızca iç piyasayı değil, ihracatı da doğrudan etkileyeceğini kaydeden Tarım Yazarı Gazi Kutlu, şöyle devam etti: “Üretimdeki bu düşüş, ihracat gelirlerimizde önemli bir azalma anlamına geliyor. Bugünkü tahminlerle zararın toplam boyutu 145 milyar liraya ulaşmış durumda. Bu ölçekte bir yükü dünyanın hiçbir yerinde hiçbir çiftçi tek başına taşıyamaz.”
