Buzullar erirse Avrupa donar: Geri dönülmez noktaya yaklaştık

Amazon yağmur ormanları kendi iklimini yaratacak kadar büyük: Milyarlarca ağaç fotosentez ve terleme yoluyla bulut oluşturacak kadar nem salabiliyor.

Ancak iklim değişikliği bu döngüyü bozuyor. Sıcaklıklar yükseliyor, kuraklıklar artıyor, yangın riski büyüyor. Tüm bu faktörler ağaçları ölümüne götürüyor.

Bilim insanları bunun bir döngü içinde ilerlediğini söylüyor. Zira daha az ağaç daha az yağış demek. Bu da daha sıcak havalara ve daha fazla yangına neden oluyor. Sonuç olarak kendi kendini besleyen bir çöküş ortaya çıkıyor.

Bir noktada ormanlar savanlara dönüşebilir; bu da karbon depolarının atmosfere salınmasına ve küresel ısınmanın hızlanmasına yol açabiliyor. Bilim insanları bu senaryoya "Amazon'un ölümü" diyor.

İKLİM SORUNUNDA TAŞMA NOKTALARI

İklim sisteminin bir bölümünün geri döndürülemez şekilde başka bir duruma kaymasına ise taşma noktası deniyor. Örneğin Grönland buz tabakasının erimesi, deniz seviyesini yedi metre yükselteceği için bu bir taşma noktası olarak değerlendiriliyor.

Körfez Akıntısı'nın önemli bir arteri olan Atlantik Meridyenel Devrilme Sirkülasyonu'nun (AMOC) çökmesi ise Avrupa'da sıcaklıkların ve yağışın düşmesine, tarımın büyük zarar görmesine neden olabilir.

Bilim insanları bir taşma noktasının diğerini tetikleyebileceği konusunda uyarıyor. Örneğin Grönland'dan denize karışan tatlı sular, AMOC'un zayıflamasına yol açarak Amazon'un daha da kuraklaşmasına yol açabilir.

BELİRSİZLİKLER ÇOK FAZLA

Ne var ki araştırmacılar bu taşma noktalarının hangi ısınma düzeyinde tetikleneceğini bilmiyor. Bazı modeller Grönland'ın çöküşünün +0.8 derecede başlayabileceğini öngörüyor ki bu seviye 2000'lerde zaten aşıldı.

Diğer modeller ise +3 dereceye işaret ediyor. Amazon için +2 ila +6 derece arası öngörülüyor ama ormansızlaşma bu süreci daha da hızlandırabilir. Bununla birlikte ormansızlaşmayı durdurmak Amazon'da geçerli olacak felaket noktasını geciktirebilir.

Bu belirsizlikler modellerde kullanılan farklı yaklaşımlardan kaynaklanıyor.

BİLİM İNSANLARI NE YAPIYOR?

Bilim insanları Grönland ve AMOC gibi sistemler için küresel sıcaklık artışını sınırlamanın şart olduğunu söylüyor.

İngiltere’nin ARIA kurumu 81 milyon sterlinlik bir program başlattı. Bu programda hedef taşma noktaları için erken uyarı sistemi kurmak.

Bu programla Grönland buz tabakasını incelemek için su altı dronları, yüzey robotları ve sensörler kullanılacak.

Atlantik akıntıları için ise güneş enerjisiyle çalışan robotlar, sensörler ve buzdağını izleyen dronlar devreye sokulacak.