Buzullarda erime durdurulamıyor, binlerce insan risk altında

İsviçre'nin güneyindeki Valais kantonunda yer alan Blatten köyünün buzul çökmesi nedeniyle neredeyse tamamen yok olması, dünya genelinde iklim değişikliğinin rolü ve artan tehlikelere yeniden dikkati çekti.

Bilim insanları, dünyanın çeşitli bölgelerindeki buzulların çökme biçimlerinin farklılık gösterebileceğini ancak hemen her durumda iklim değişikliğinin rolünün olabileceğine işaret etti.

Alaska Fairbanks Üniversitesi'nde buzulların hareketini inceleyen fizik profesörü Martin Truffer, İsviçre’de yaşanan buzul çökmesi olayının, permafrost’un (donmuş toprak) erimesiyle Birch Buzulu üzerindeki kaya yüzeyin dengesiz hale gelmesi sonucu gerçekleştiğini söyledi.

Birkaç hafta önce buzulun hareket etmesinin hızlandığını belirten Truffer, yetkililerin, tüm dağ yamacının çökme noktasına gelmesi netleştiğinde yaklaşık 300 kişiyi ve tüm hayvanları köyden tahliye ettiğini kaydetti.

Suyun bazen tüm bir buzulun altına girip onu kaldırabildiğini kaydeden Truffer, geçmişte Alaska'nın Juneau şehrinin benzer bir nedenle sular altında kaldığını söyledi.

Truffer, birçok bölgedeki buzulların yok olması için daha fazla küresel ısınmaya gerek olmadığını sözlerine ekledi.

Ohio State Üniversitesi’nden buzul uzmanı Lonnie Thompson ise “Bazen ne kadar hızlı çökebildikleri inanılmaz. Bu buzulların kararsızlığı gerçek ve büyüyen bir sorun. Binlerce insan risk altında.” dedi.

Bilim insanları, eriyen buzulların önümüzdeki on yıllarda deniz seviyelerini yükselteceğini, özellikle iç bölgelerdeki buzulların kaybının, içme suyu ve tarım için buzul suyuna güvenen toplulukları derinden etkileyeceğini bildirdi.

GEÇMİŞTE YAŞANAN FELAKETLER

İtalya’nın Dolomit Dağları’ndaki Marmolada buzulu 2022 yazında dev bir parçasını kaybetti ve popüler bir yürüyüş noktası olan alana çığ düştü. Olayda 11 kişi hayatını kaybetti.

Tibet’te bir buzul 2016’da aniden çöktü ve olayda 9 kişi hayatını kaybetti. Bölgede birkaç ay sonra başka bir buzul daha çöktü.

Peru’da da buzul çökmeleri yaşandı. 2006’daki bir olay tsunamiye neden oldu. Son olarak, nisan ayında bir buzul gölü taştı ve toprak kaymasını tetikleyerek 2 kişinin ölümüne neden oldu.

ERİME ÖNLENEMİYOR

Bilim insanları, kömür gibi fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan sera gazlarının, dünyadaki birçok buzulun yok olmasına neden olacak kadar küresel ısınmaya yol açtığına dikkati çekiyor.

Alpler'deki buzullar 1950'den bu yana yüzey alanlarının yüzde 50'sini kaybetti ve buz kaybı oranı giderek hızlanıyor.

Avrupa’da en fazla buzulun bulunduğu ülke olan İsviçre, 2022’de toplam buzul hacminin yüzde 6’sını, 2023’te de toplam buzul hacminin yüzde 4’ünü kaybetti.

Peru'nun ise son 60 yılda buzul yüzeyinin yarısından fazlasını küresel sıcaklıklardaki artıştan kaybettiği, 2023 yılında yayımlanan bir çalışmada ortaya kondu.

Science dergisinde yayımlanan çalışmada ise küresel sıcaklıkların mevcut seviyede sabit kalması halinde dahi dünyadaki buzulların yüzde 40'ının yok olacağına vurgu yapıldı.

İSVİÇRE’DEKİ FELAKET

İsviçre’nin Valais kantonu yetkilileri, buzul hareketliliği nedeniyle Lötschental bölgesinde yer alan Blatten köyünün "özel bir durumda" olduğunu duyurmuş, dün yerel saatle 15.30'da korkulan afet gerçekleşerek, Birch Buzulu'nun devasa bir kısmının koptuğu bildirilmişti.

Yaklaşık 300 kişinin yaşadığı köy, 19 Mayıs'ta yetkililer eşliğinde neredeyse tamamen tahliye edilmişti.