DİLAN KUTLU / NEFES

Zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılmasını içeren yasa teklifi, 26 saatin ardından TBMM Sanayi ve Ticaret Komisyonu’nda kabul edildi.

Teklifin komisyon görüşmelerinde gerginlikler yaşandı.

Zeytinliklerini savunmak için Ankara’ya gelen Muğla İkizköylülerin yanı sıra baro temsilcileri ve çevre örgütleri, komisyon toplantısını izlemek istedi. CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, köylülerin salona alınmamasına tepki gösterince, AKP’li Komisyon Başkanı Mustafa Varank ile arasında arbede yaşandı.

Tartışma sırasında İYİ Parti'den AKP’ye geçen Eskişehir Milletvekili Nebi Hatipoğlu, CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal ve İYİ Parti Çanakkale Milletvekili Rıdvan Uz’un üzerine yürüdü.

Muhalefet milletvekilleri, komisyonda yaşananları sıralara vurarak protesto etti. Komisyona alınmayan köylüler, çevre barolarından gelen avukatlar Meclis polisleri tarafından yerlerde sürüklendi. Koridorda toplanan köylüler ise “Biz halkız, niye Meclis’e giremiyoruz?” diyerek uygulamaya tepki gösterdi.

Sabah saatlerinde yaşanan bu gerginliğin ardından, kamuoyundaki tepkiler ve yoğun baskılar üzerine komisyon toplantısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Salonuna alındı.

Öğleden sonraki oturumlara İkizköy Mahalle Muhtarı Nejla Işık, bazı köylüler, çevreci sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve barolardan avukatların katılmasına izin verildi. Ancak gerginlik bir süre burada da devam etti. İkizköylü bir kadın, tartışmalar sırasında sinir krizi geçirerek bayıldı.

İKİZKÖYLÜ IŞIK: “40 KÖYÜMÜZ GİDECEK”

Akbelen ormanlarını korumak için gösterdiği mücadeleyle hafızalara kazınan Milas İkizköy Muhtarı Necla Işık komisyonda yaptığı konuşmada, “Burada 40 köy gidecek. Sadece İkizköy'de 40 bin zeytin ağacımız var, geri kalan köyleri saymıyorum bile. Bu 40 köyün geçimliği ne olacak, bizim emeğimiz, toprağımız ne olacak? Bizim sesimiz niçin altı yıldır duyulmuyor? 40 köy ve 40 köy zeytinle besleniyor. Üzerimizde bir kurulmaya çalışılıyor. Her şeyimize çökülmeye çalışılıyor ve bize sorulmuyor” dedi.

YAVUZYILMAZ: “ADRESE TESLİM KANUN”

Teklifin adrese teslim bir kanun olduğunu savunan CHP Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz, değişikliğin Limak, İçtaş ve Aydem’e özel olarak hazırlandığını belirterek şunları söyledi:

- "Burada ben işçi kardeşlerime sesleniyorum. Kimse oyuna gelmesin diye söylüyorum.

- Yeniköy, Kemerköy ve Yatağan Termik Santralleri tarif ediliyor. "Soma Kolin 510 megavat, Yatağan Termik Santrali 630 megavat. Soma Kolin Termik Santraline 2024’te üretmediği elektrik için 1 milyar 135 milyon TL teşvik ödendi. Aynı güçteki Yatağan Santrali’ne sadece 190 milyon TL verildi.

- Aradaki fark yaklaşık 1 milyar TL. Ocak 2024’te Soma Kolin’e 62 milyon TL verilirken, Yatağan’a sadece 628 bin TL ödendi. Bu farklarla Yatağan ve Yeniköy’de istihdam krizi yaratılıyor, ardından da zeytinliklere girilmeye çalışılıyor. Bu teklifle Zeytin Kanunu delinmiş olacak."

Yavuzyılmaz şöyle devam etti:

- "Yatağan’da, Yeniköy’de, Kemerköy’de bilerek bir istihdam krizi yaratmaya çalışıyorsunuz. O istihdam krizi üzerinden de zeytinlik alanlara girmeye çalışıyorsunuz.

- Bu kanun teklifindeki zeytinlik alanları ilgilendiren kısım, bu konudaki domino taşlarının ilkidir. Buradan bir istisna yarattığınız anda Zeytin Kanunu’nu delmiş olacaksınız.

- Bu özelleştirmelerle bu termik santralleri alanlar da verenler de 1939 yılında çıkan Zeytin Kanunu’nu biliyordu. Bunu bilerek bu termik santralleri özelleştirme ile aldılar.

- AK Parti de bu kanunlara uygun olarak vermek zorundaydı ve ona uygun olarak verdi. Şimdi kim bu sözleri verdiyse faturayı kendisi ödesin. Bu faturayı vatandaşa çıkarmasın, işçiye çıkarmasın, doğamıza çıkarmasın diyorum."

“TAŞINAN ZEYTİNLER 15 YILDA BİLE MEYVE VERMEDİ”

CHP Muğla Milletvekili Cumhur Uzun ise “Zeytinlerin taşınması öngörülüyor ama biz daha önce Eskihisar’da bunu yaptık. 300 yıllık zeytinler dahil taşındı, ama 15 yılda bile meyve veremediler. Bilimsel olarak yaşasa da verim beklemek mümkün değil” dedi.

KOÇYİĞİT: “300 YILLIK AĞACI KÖKÜNDEN SÖKÜP GÖTÜRMEK SİZE NASİP OLDU”

DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit ise “Üç yüz yıldır, beş yüz yıldır kimse o zeytin ağacına yan gözle bakmayı akıl etmemiş, o zeytin ağacının meyvesini yemiş, gölgesinde serinlemiş, siz o zeytin ağacını kökünden söken iktidar oluyorsunuz. 300 yıllık ağacı kökünden söküp götürmek size nasip oldu. Düşünüyor musunuz, ya, üç yüz yılda kaç nesil yetişir, gelir geçer? O ağaç orada durmuş, binlerce insan gelmiş, geçmiş, yaşamış, siz gelmişsiniz, şimdi, ‘Kökünden söküp götürürüz, öbür tarafa kurarız’ diyorsunuz. Bu, kabul edilemez” diye konuştu.

DEMİR: “30 MİLYON LİRA HEPİMİZİN CEBİNDEN ALINIP AKP'Lİ AMCAYA VERİLECEK”

EMEP Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca Demir ise, “AKP Çorum Milletvekili Yusuf Ahlatcı'nın amcası 17 gün önce 7 maden ruhsatı için 98 milyon lira ruhsat bedel ödemişti. Eğer siz bu yasayı geçirirseniz aynı ruhsat için AKP'li amca sadece 68 milyon lira ödeyecek, 30 milyon lira hepimizin cebinden alınıp kendisine verilecek. ‘Tesadüfler silsilesi’ diyerek bizi kandıramazsınız” dedi.

KANUN NE GETİRİYOR?

“Süper izin” ile “ÇED Gerekli Değildir” kararı beklenmeden projeye başlanabilecek.

ÇED kararı alınmadan da ihale, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı için başvurulabilecek.

Zeytinlik sahalarda elektrik üretimine yönelik madenciliğe izin verilecek. 2022 Aralık ayında sunulup tepkiler sonrası geri çekilen zeytinlik düzenlemesinin bir benzeri getirilecek.

Ancak yeni teklifle, artık Türkiye genelinde değil, teklife ekli koordinatlar listesi yoluyla, Yatağan ile Yeniköy-Kemerköy Termik Santralleri ve kömür madenleri için zeytin ağaçları taşınabilecek veya yeni zeytinlik tesis edilecek.

Ruhsat bedelinden çevre ile uyum teminatı çıkarılacak. Rehabilitasyon bedeli ayrı bir tanım olarak ekleniyor.

Maden Kanunu’na ‘Kurul’ tanımı eklenecek. Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında ilgili bakanlardan oluşacak. Kurul, dördüncü grup madenler ile Stratejik ve Kritik Madenler ile ilgili karar verecek.

MAPEG, ilgili kurumdan 3 ay içinde izin görüşü alamazsa ‘izin verilmiş’ sayılacak. Orman izni için ÇED kararı aranmayacak.

Ruhsatlı maden sahası, ruhsat düzenlendikten sonra alan izne tabi hale gelse bile faaliyet sürecek.

‘Stratejik ve Kritik Maden’ tanımı geliyor. Bu madenler için acele kamulaştırma ve zorunlu stok imkanı getiriliyor. Bu madenlerin listesi yasayla sıralanmıyor, Bakanlık karar verecek. Bu madenleri işletecek firmaların yapacağı stok miktarlarına Cumhurbaşkanı karar verecek.

Devlet Hakkı ve Ruhsat bedellerinde yüzde 30’luk indirim uygulanacak. Arama ruhsatlarında yüzde 5 oranında yatırım teminatı zorunlu kılınıyor.

Maden ruhsatı süre uzatımı için asgari üretim şartı getiriliyor. Asgari üretim yapılmazsa artık iptal değil, para cezası verilecek.

İkinci grup ve dördüncü grup madenler için ihale şartı kaldırılacak. Terk edilen ruhsatlı sahalar ihalesiz verilebilecek.

Yenilebilir Enerji Kaynakları için mera alanları tahsis amacı dışında kullanılabilecek.

Enerji Tesislerinin arazi kullanımlarına uygulanan yüzde 85 oranındaki indirim teşviki 2030’a kadar uzatılıyor.

RES-GES için orman izni ve kuş gözlemi düzenlemeleri değiştirilecek. Enerji Bakanlığı imar planlarını onaylayabilecek, yapı ruhsatı ve çalışma izni verebilecek.

EPDK, yenilenebilir enerji tesisleri için 2030’a kadar acele kamulaştırma yapabilecek. Cumhurbaşkanı süreyi 5 yıl uzatabilecek.

Kaçak santrallere yapı ruhsatı, imar affı getirilecek. Bu işletmelere belli şartlar altında “Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi” verilecek. Eski cezalar ve yıkım kararları uygulanmayacak.