Çin elmas sektörünü altüst etti

Dünya, Çin'in laboratuvar ortamında ürettiği elmaslarla sektörü altüst etmesini konuşuyor.

Dünya'da doğal yollarla bir elmasın oluşması bir milyar yıldan fazla zaman alırken, Çin'de laboratuvar ortamında üretim sadece bir hafta sürüyor.

İngiliz Financial Times (FT) gazetesinde bugün "Elmas endüstrisi ışıltısını nasıl kaybetti?" başlığıyla yayımlanan haberde, Çin'in bu alanda imza attığı başarı anlatıldı.

MAKİNELERDE ÜRETİYORLAR

Çin'in orta kesimindeki Henan eyalatinin başkenti Zhengzhou'da Jiaruifu elmas fabrikasında her biri bir Afrika filinden daha büyük 600 makine, elmasların yetiştiği Dünya yüzeyinin derinliklerindeki ezici jeolojik basıncı ve sıcaklığı simüle ediyor. Makineler, sadece bir haftada, bir nişan yüzüğü büyüklüğünde üç karatlık elmaslar üretebiliyor.

Fabrikanın kurucusu Feng Canjun, gururla makine sıralarını işaret ederek, "Elmasları seri üretebiliyoruz" diyor. 24 saat çalışan iki fabrikası daha olduğunu belirterek, "Şu anda ayda yaklaşık 100 bin karat elmas üretiyorum," diye ekliyor.

YÜZDE 70'İNDEN FAZLASI ÇİN'DEKİ FABRİKADAN

Dünyada mücevher için laboratuvarda üretilen elmasların yüzde 70'inden fazlası, Çin'deki bir fabrikadan geliyor ve Henan eyaleti, sentetik elmas ticaretinin merkezinde yer alıyor. Üretilen elmasların çoğu, yeni nişanlı çiftlerin yüzükleri için kullanılıyor.

Havacılık malzemeleri mühendisi Feng'in fabrikası ve benzerleri, doğal elmas sektörü için yıkıcı sonuçlar doğurdu.

Uluslararası mücevher pazarında laboratuvarda üretilen elmasların patlaması, talepteki düşüşle aynı zamana denk geldi ve küçük doğal elmasların fiyatı on yılın en düşük seviyelerine geriledi.

"BÜYÜK BİR DEVRİM"

Grown Diamond Trade Organisation'ın başkanı Marty Hurwitz, laboratuvarda yetiştirilen elmasların "büyük bir devrim" olduğunu söylüyor.

"Sektördeki insanlar ilk başta buna inanmadı, ikinci olarak da kabullenemedi" diyen Hurwitz, "Bu, elmas madenciliğinin karşılaştığı ilk rekabetçi ürün oldu." değerlendirmesinde bulunuyor.

Cecil Rhodes tarafından kurulan köklü elmas şirketi De Beers'in Anglo American tarafından bu yıl satışa çıkarılması, doğal elmas sektörünün geleceği açısından önemli bir gösterge. Anglo American, birimin değerini 4,9 milyar dolar olarak hesaplıyor ancak düşen satışlar, çok daha düşük bir getiri sağlayabileceği anlamına geliyor. Potansiyel alıcılardan ilk tur teklifleri gelecek ay açıklanacak.

De Beers'ın geçen yılki gelirleri, 2022'deki gelirlerinin yalnızca yarısı kadardı. Alrosa, Rio Tinto ve Petra Diamonds gibi diğer madenciler de elmas işlerinde benzer düşüşler yaşadı.

DOĞAL ELMASIN YÜZDE 7'Sİ FİYATLA SATILIYOR

Laboratuvarda üretilen elmaslar mücevherlerde ilk kez on yıldan uzun bir süre önce ortaya çıktı. Elmas üretim teknolojisi 1950'lerden beri iyi anlaşılmış olsa da, son gelişmeler, mücevherlerde kullanılmaya uygun, kimyasal olarak doğal elmaslarla aynı olan mükemmel elmasların yetiştirilmesini daha ucuz hale getirdi.

Analist Paul Zimnisky'ye göre, bugün laboratuvarda yetiştirilen üç karatlık bir taş, madenden çıkarılan eşdeğerinin fiyatının yalnızca yüzde 7'sine satılıyor.

ABD'DE PAZARIN YÜZDE 17'SİNİ ELE GEÇİRDİLER

Danışmanlık şirketi Tenoris'in verilerine göre, laboratuvarda yetiştirilen elmaslar, 2020'de yalnızca yüzde 3 olan ABD perakende pazarının hacim olarak yüzde 17'sini ele geçirdi. Nişan yüzüğü kategorisinde ise pazar payları daha da yüksek. Çevrimiçi düğün planlama platformu The Knot tarafından yapılan bir ankete göre, katılımcıların yarısından fazlası laboratuvarda yetiştirilen elmas yüzük satın aldı. Birçok kuyumcu, bu sayının artmaya devam edeceğine inanıyor.

RBC maden analisti Ben Davis, doğal elmas şirketler için "Bazıları yüz yıllarca süren ticaret savaşları, gerçek savaşlar, ekonomik buhran ve pandemilerle mücadele etmiş bu şirketler için sentetik taşlar, bugüne kadarki en büyük varoluşsal zorluğu oluşturuyor" diyor.

"BU BİR FELAKET"

Hem doğal hem de laboratuvarda yetiştirilmiş elmaslar kullanan Birleşik Krallık merkezli kuyumcu Fei Liu, "Geleneksel doğal elmas pazarı için bu bir felaket," diyor.

Liu, laboratuvarda yetiştirilen taşları kullanma fikri karşısında ilk başta dehşete düşmüş: "Güzel bir mücevher tasarımcısı olarak, 'Hayır, ilgilenmiyorum' dedim. Ancak sonunda fiyat farkı aklımı başımdan aldı."

Bunları 18 ay önce parçalarına dahil ettiğini ve aldığı tepkilerin kendisini şaşırttığını belirten Liu, müşterilerin, özellikle de genç olanların, menşei konusunda pek endişeleri olmadığını belirterek, "30 veya 40 yaşındaki birine sorarsanız, laboratuvarda yetiştirilen elmaslarla hiçbir sorunları olmadığını, hatta çok daha fazla tercih edildiklerini görürsünüz" diyor.

ÇİN İLK SENTETİK ELMASI 1963'TE ÜRETTİ

Çin'in elmasa yönelmesi, kaliteli mücevherlere olan arzusuyla değil, jeopolitik nedenlerle başladı. 1960'ların başında Çin-Sovyet ayrılığı ticaret bağlarını kopardığında, Moskova askeri uygulamalar için kritik öneme sahip endüstriyel elmas tedarikini kesti. Kendi başına büyük doğal rezervleri olmayan Çin, sentetik üretime yöneldi ve 1963'te ilk laboratuvar elmasını üretti.

1980'lere gelindiğinde, sektör Henan'da kök salmıştı. Öncü bir mühendis, o zamanlar bir biber yetiştirme kasabası olan Zhecheng'de bir fabrika kurdu. Kısa sürede Çin'in elmas endüstrisinin merkezi haline geldi.

Elmaslar, onları sayısız uygulamada değerli kılan benzersiz fiziksel özelliklerden oluşan bir bileşime sahip. Saf karbondan oluşan elmaslar, Dünya'daki en sert maddelerden biri.

ENDÜSTRİYEL KULLANIM İÇİN ÜRETİLDİ

Zhecheng fabrikaları, elmas uçlu kesici takımlar, matkap uçları ve elmas bazlı taşlama tozları gibi endüstriyel kullanım için elmasları yıllarca üretti. Zimnisky, "Çin, onlarca yıldır aşındırıcı uygulamalar için dünyanın en büyük sentetik elmas üreticisidir" diyor.

Jiaruifu gibi şirketlerin yüksek marjlı mücevher işine yönelmesi ancak son on yılda gerçekleşti.

Günümüzde sentetik elmasların çoğu Çin'de "yüksek basınç, yüksek sıcaklık yöntemi" kullanılarak üretiliyor. Ancak üreticiler, daha büyük taşlar için, elmasları mikrodalga odasında katman katman oluşturan "kimyasal buhar biriktirme yöntemini" giderek daha fazla kullanıyor.

ÖNCE HİNDİSTAN'A, SONRA DUBAİ'YE

Taşlar kabaca işlendikten sonra, işçilik maliyetlerinin daha düşük olduğu dünyanın elmas cilalama başkenti Hindistan'ın Surat kentine gönderiliyor. Feng, Çin'de bir karatlık bir taşı cilalamanın 56 dolar tuttuğunu tahmin ediyor. Bu rakam, taşı üretmenin maliyetinden daha fazla. Hindistan'da ise bu maliyet sadece 12 dolar.

Elmaslar daha sonra perakende satışa sunulmadan önce Anvers veya Dubai gibi ticaret merkezlerine taşınıyor.

Çok az tüketici Çin'in küresel elmas ticaretinde ne kadar merkezi bir konuma geldiğinin farkında. Bu gerçek, normalde bir elmasın "menşeini" yetiştirildiği veya çıkarıldığı ülke olarak değil, cilalandığı ülke olarak belirleyen gümrük etiketleme kuralları tarafından gizleniyor.

SAVUNMA SANAYİNDE DE KULLANILIYOR

Çin'in elmas endüstrisi, askeri ve savunma ekipmanlarında kullanılması nedeniyle stratejik öneme de sahip. Çin'in devlete ait silah üreticisi Norinco, savunma faaliyetlerinin yanı sıra kendi mücevher markasıyla birlikte laboratuvarda elmas üretimi yapan bir işletme de işletiyor.

Sertlik, ısıl iletkenlik ve kimyasal eylemsizlik özellikleri elmasları lazerlerden ve optiklerden nükleer füzyona ve hatta yarı iletkenlere kadar çeşitli yüksek teknoloji uygulamalarında kullanışlı bir malzeme haline getiriyor.

Bu uygulamaların birçoğu henüz emekleme aşamasında olsa da sentetik elmasların teknolojik kullanımının önümüzdeki yıllarda artması bekleniyor.

ÇİN'İN İLERİ TEKNOLOJİ VE UCUZ ENERJİ AVANTAJI

Çin'in avantajı, hem teknolojiyi hem de makineleri çalıştıran enerjiyi kontrol edebilmesinde yatıyor. Feng'in yerel üreticilerle birlikte geliştirdiği elmas yetiştirme makinelerinin maliyeti yaklaşık 280 bin dolar ve bu da diğer yerlere göre daha ucuz.

Değerli taş danışmanı Robert Wake-Walker, Çin'in elmas üretiminde "teknolojik bir üstünlüğe" sahip olduğunu ve yöntemlerini sürekli olarak geliştirdiğini söylüyor. Wake-Walker, "Teknolojik ilerleme, başarınızın temel itici gücüdür. Laboratuvarda üretim sektöründe ne kadar kârlı olabileceğinizin bir numaralı faktörü budur" diyor.

Ancak bu ekipman çift kullanımlı teknoloji olarak sınıflandırılıyor ve ihracatı yasak. Bu da Çin'in gelişmiş endüstriyel tedarik zincirinin faydalarından yalnızca yerel şirketlerin yararlanabileceği anlamına geliyor.

Elektrik, elmas yetiştirmenin bir diğer önemli maliyeti. Çin, özellikle Avrupa ile karşılaştırıldığında nispeten ucuz bir endüstriyel elektriğe sahip. Devlet desteği alındığında ise elektrik, ABD'dekinden daha ucuza geliyor.

Feng'in fabrikaları güneş enerjisi ve hükümet sübvansiyonlarından yararlanıyor ve bu da enerji maliyetlerinin kilovatsaat başına 12 dolar sentten 5,6 dolar sente düşmesine yardımcı oluyor.

GELENEKSEL ELMAS ŞİRKETLERİ ZORDA

Geleneksel elmas şirketleri sentetik taşların yükselişiyle çeşitli yollarla mücadele etmeye çalıştılar.

De Beers, 2018 yılında kendi laboratuvar üretimi elmas şirketi Lightbox'ı kurdu ve ucuz sentetik taşlar üretmeye başladı. Düşüncenin bir kısmı, pahalı doğal taşların lüks cazibesini korurken sentetik rakiplerin fiyatlarını da düşürecek ikili bir pazar yaratmaktı.

Bunun yerine, pandemi sırasında düşük evlilik oranları nedeniyle talepteki düşüşten etkilenen doğal elmasların fiyatlarını da düşüren bir fiyat savaşı başlattı. 2024 yılı sonuna gelindiğinde De Beers, 2008 mali krizinden bu yana en büyük stok olan 2 milyar dolar değerinde satılmamış elmas stoğuna ulaşmıştı.

2020 yılında, kusursuz üç karatlık laboratuvar üretimi bir elmasın perakende fiyatı yaklaşık 28 bin 900 dolardı; bu da doğal değerinin yaklaşık yarısıydı. Zimnisky verilerine göre, bu yılın ikinci çeyreğinde bu fiyat, önceki seviyenin sekizde biri olan 3 bin 900 dolara düştü. Feng'in ürettiği cilalanmamış ham elmasların fiyatı ise bugün karat başına 15 dolara kadar düştü.

Çinli şirketler teknolojilerini geliştirip fiyatlarını düşürdükçe Lightbox üstünlüğünü kaybetti. Bu birim bu yıl kapandı.

FİYAT SAVAŞINA MÜDAHALE

Çin'de fiyatlar o kadar düştü ki, hükümet müdahale etti. Henan eyalet hükümeti, elektrikli araçlar gibi sektörlerdeki yıkıcı fiyat savaşlarına yönelik daha geniş kapsamlı bir baskıyı yansıtan yeni bir elmas derneğinin kurulmasının arkasında duruyor. Derneğin Mart ayındaki ilk adımlarından biri, bir ila 10 karat ağırlığındaki ham elmaslar için karat başına 15 dolarlık asgari fiyat belirlemek oldu.

Feng, "Üreticiler bu fiyatın altında satış yaparsa, rakipler şikayette bulunacak ve hükümet müdahale edecek," diye açıklıyor. Bu politika, giriş maliyetinin düştüğü ancak aşırı kapasite ve rekabetin bazı köklü işletmelerin hayatta kalmasını tehdit ettiği bir sektörde bir dereceye kadar düzen sağlamayı amaçlıyor.

Doğal elmas sektörünün kullandığı bir diğer strateji de reklamcılık. De Beers ve Signet, geçen yıl doğal elmasların cazibesine odaklanan "Beklemeye Değer" kampanyasını başlattı.

Geçtiğimiz ay, elmas üreten ülkeler ve De Beers arasında, ham elmas satış gelirlerinin yüzde 1'ini Doğal Elmas Konseyi tarafından yürütülen ortak bir pazarlama bütçesine aktarmayı taahhüt eden yeni bir anlaşma imzalandı. Aynı kuruluş, yakın zamanda laboratuvarda yetiştirilen taşları "taklit" ve "sola kaydır" olarak damgalayan bir kampanya yürüttü, ancak daha sonra reklamları kaldırdı.

ARZ VE TALEP UYUMSUZLUĞU

Doğal Elmas Konseyi İcra Kurulu Başkanı David Kellie, laboratuvarda yetiştirilen elmasların yarattığı zorluğun farkında olduğunu ancak fiyatlardaki düşüşün asıl nedeninin pandemi sonrası arz ve talep arasındaki uyumsuzluk olduğunu söylüyor.

Kellie, "Sektörün iniş çıkışlarla dolu bir geçmişi var. Çok yüksek bir çıkış yaşadık, şimdi ise son yıllardaki en derin düşüşü yaşıyoruz" diyor.

Covid sonrası Çin'den beklenen tüketici talebi patlaması bir türlü gerçekleşmedi. Madenlerden gelen küresel arz azaldı, ancak talepteki düşüşü karşılayacak kadar hızlı değil.

KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ ELMAS ADIMI

Öte yandan, Feng yeni bir girişimin peşinde. Laboratuvarda üretilen elmasların fiyatlarındaki düşüşün etkisini, insan saçından veya yakılmış küllerden yapılan kişiselleştirilmiş elmaslar alanında büyüyen ve daha kârlı bir iş kurarak dengelemeyi hedefliyor.

Feng, en coşkulu müşterilerinin Güney Kore ve İsrail'den olduğunu, bazen tüm ailelerden veya çiftlerden gelen karışık saç örnekleri göndererek bunların tek bir taşa dönüştürülmesini istediklerini söylüyor.

"'Bir elmas sonsuza dek sürer' derler; ama biz daha derinlere inip daha iyi hikayeler anlatabiliriz. Sunduğumuz şey gerçek bir anlam taşıyor: özünüzü ve DNA'nızı içeren bir elmas," diyor.