'Deli' başkandan tarihi af planı

Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, ülkede yastık altı, kasa ve yurt dışı hesaplarda tutulan 270 milyar dolarlık kayıt dışı tasarrufu ekonomiye kazandırmak için vergi kaçakçılığına yönelik katı kuralları gevşetmeye hazırlanıyor.

İngiliz Financial Times gazetesinin haberine göre, aşırı sağcı liderin önümüzdeki günlerde açıklaması beklenen reform paketi, ekonomiye güvenmeyen ve paralarını sisteme sokmaktan kaçınan vatandaşları hedef alıyor.

Paralarını yastık altında saklayan kişileri “kahramanlar” olarak nitelendiren Milei, "Paranızı enflasyonla sizi soyacak o politikacı piçlerinden kaçırmayı başardınız" ifadelerini kullandı.

SEÇİM ÖNCESİ EKONOMİYİ CANLANDIRMA HAMLESİ

Arjantin’in kronikleşmiş ekonomik dalgalanmaları, sert sermaye kontrolleri ve sık sık değişen vergi düzenlemeleri nedeniyle vatandaşların yaklaşık 271 milyar dolarlık serveti sistem dışına çıkardığı tahmin ediliyor. Bu paraların büyük kısmı evlerde, kasalarda veya yurt dışında tutuluyor.

Milei’nin planı, bu serveti resmi ekonomiye dahil ederek tüketimi canlandırmak ve durma noktasına gelen büyümeyi yeniden hareketlendirmek. Ancak uzmanlar, bu tür bir düzenlemenin vergi kaçakçıları ve kara para aklayıcıları için bir “af” anlamına gelebileceğini savunuyor.

KAYIT DIŞI EKONOMİ YAYGIN

Arjantin’de çalışanların neredeyse yarısı kayıt dışı istihdam ediliyor. Resmi çalışanların bile maaşlarının bir kısmı elden ödeniyor. Ev ve araba gibi büyük alımların da genellikle nakit dolar ile yapıldığı belirtiliyor.

Buenos Aires’te günlük ortalama 100 bin dolarlık işlem yapan bir karaborsa döviz işlemcisi, “Sistemin dışına çıkan para zaten dışarıda kalmak zorunda. Yasal piyasaya sokmak büyük risk.” diyor.

Yasal piyasada büyük harcamalar vergi kurumlarına bildiriliyor. Örneğin, 180 dolar üzeri nakit alışverişlerde kimlik zorunluluğu var. Geliriyle uyumsuz harcama yapanlar geçmişe dönük vergi cezaları, faizler ve hatta suçlamalarla karşı karşıya kalabiliyor.

REFORMLARIN İÇERİĞİ VE RİSKLER

Milei’nin reformlarının, yüksek tutarlı harcamaların önünü açmak amacıyla bu sıkı denetimleri yumuşatması bekleniyor. Ancak bu tür düzenlemelerin çoğu için kongre onayı gerekiyor ve hükümetin ekim ayındaki ara seçimler öncesi bu adımı atıp atmayacağı belirsiz.

Uzmanlar, hükümetin yastık altı parayı hedeflerken kara para aklamayı önleme mekanizmalarını ihmal etmemesi gerektiğini vurguluyor. Arjantin, geçtiğimiz yıl Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu (FATF) tarafından denetlenmiş, ancak gri listeye alınmamıştı. FATF’in Şubat 2026’daki bir sonraki incelemesi de göz önünde bulunduruluyor.

'GÜVENMİYORUZ'

Geçtiğimiz yıl uygulanan vergi affı sonrasında Arjantin bankalarındaki dolar mevduatları 2024 başına göre iki kat artarak 30 milyar doları geçmişti. Ancak sıradan vatandaşlar halen temkinli. Kayıt dışı maaş alan bir Arjantinli, “Eğer adım bir listeye yazılacaksa bu programa katılmam. Bugün sorun yok denir, ama birkaç ay sonra ya da yeni bir hükümetle işler değişebilir,” diyerek kuşkularını dile getiriyor.

Milei'nin asıl hedefi, yapısal reformları gerçekleştirecek siyasi gücü bulamadan önce tüketimi artırmak. Ekonomistler ise planın birkaç milyar doları sisteme kazandırabileceğini söylese de, genel etkiyi öngörmenin zor olduğunu belirtiyor.