Kanada’daki McGill Üniversitesi ve Douglas Enstitüsü bilim insanları, depresyonun beyindeki etkilerini hücresel düzeyde ortaya koyan çığır açıcı bir keşfe imza attı.

Nature Genetics dergisinde yayımlanan araştırma, dünya genelinde 264 milyondan fazla insanı etkileyen depresyonun hangi beyin hücrelerinde genetik değişiklikler yarattığını ilk kez detaylı biçimde ortaya koydu.

Araştırmanın kıdemli yazarı Prof. Dr. Gustavo Turecki, “Bu, depresyonda hangi beyin hücresi türlerinin etkilendiğini gen aktivitesiyle DNA düzenleme mekanizmalarını birlikte haritalandırarak gösterebildiğimiz ilk çalışma. Bu sayede bozulmaların nerede meydana geldiğini ve hangi hücrelerin rol oynadığını çok daha net görebiliyoruz,” dedi.

NADİR BEYİN BANKASI SAYESİNDE GERÇEKLEŞTİ

Araştırma, dünyada psikiyatrik rahatsızlıklara sahip kişilerin bağışladığı beyin dokularını içeren nadir koleksiyonlardan biri olan Douglas-Bell Kanada Beyin Bankası sayesinde mümkün oldu.

Ekip, binlerce bireysel beyin hücresinden alınan RNA ve DNA örneklerini ileri düzey tek hücreli genetik analiz teknikleriyle inceledi. Böylece depresyonu olan bireylerde hangi hücrelerin farklı davrandığı ve bu farklılıkların hangi DNA dizilimlerinden kaynaklanabileceği ortaya çıkarıldı.

Toplam 100 kişi üzerinde yapılan çalışmada, 59 depresyon hastası ve 41 sağlıklı bireyin beyin dokusu karşılaştırıldı.

İKİ HÜCRE TÜRÜNDE BELİRGİN GENETİK DEĞİŞİKLİKLER

Bilim insanları, gen aktivitesindeki değişimlerin iki hücre türünde yoğunlaştığını belirledi:

- Duygu durumu ve stres düzenlemesinden sorumlu uyarıcı nöronlar,
- Beynin bağışıklık sistemini yöneten mikroglia hücrelerinin bir alt tipi.
- Her iki hücre türünde de depresyon yaşayan kişilerde birçok genin farklı şekilde ifade edildiği görüldü.

Bu bulgu, ruh halini ve iltihaplanmayı yöneten sinirsel sistemlerde bozulmalar yaşandığını düşündürüyor.

DEPRESYONUN BİYOLOJİK TEMELİNE IŞIK TUTUYOR

Bu keşif, depresyonun yalnızca duygusal bir durum olmadığını, beyinde gözlemlenebilen biyolojik değişikliklerle bağlantılı olduğunu güçlü biçimde destekliyor.

Dr. Turecki, “Bu araştırma, nörobilimin yıllardır söylediğini bir kez daha kanıtlıyor: Depresyon sadece ruhsal bir durum değil; beyinde ölçülebilir, biyolojik değişiklikler yaratıyor” ifadelerini kullandı.

GELECEK TEDAVİLER İÇİN YOL HARİTASI

Araştırma ekibi, bundan sonraki aşamada bu hücresel değişimlerin beyin işlevini nasıl etkilediğini ve bu hücreleri hedef alan yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilip geliştirilemeyeceğini incelemeyi planlıyor.

“Single-nucleus chromatin accessibility profiling identifies cell types and functional variants contributing to major depression” başlıklı çalışma, Anjali Chawla ve Gustavo Turecki liderliğinde yürütüldü.

Projeye, Kanada Sağlık Araştırmaları Enstitüsü (CIHR), Brain Canada Foundation, Fonds de recherche du Québec - Santé ve McGill Üniversitesi’nin Healthy Brains, Healthy Lives girişimi tarafından destek sağlandı.