Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), şekerli içecekler, alkol ve tütün ürünlerine önümüzdeki 10 yılda %50 vergi artışı yapılması için ülkeleri güçlü şekilde harekete geçmeye çağırdı. Kurum, bu adımın diyabet ve bazı kanser türleri gibi hastalıklara yol açan ürünlerin tüketimini azaltacağını ve artan kamu borçlarına karşı ülkelerin sağlık sistemlerini güçlendireceğini belirtti.

“HAREKETE GEÇME ZAMANI”

DSÖ Sağlık Teşviki ve Hastalık Önleme ve Kontrolü Genel Müdür Yardımcısı Jeremy Farrar, “Sağlık vergileri elimizdeki en etkili araçlardan biri. Harekete geçme zamanı,” dedi.

DSÖ, “3 by 35” adını verdiği vergi artışı girişimini İspanya’nın Sevilla kentinde düzenlenen BM Kalkınma için Finansman Konferansı’nda başlattı. DSÖ, bu vergi girişimi ile 2035 yılına kadar 1 trilyon dolar gelir elde edilebileceğini, Kolombiya ve Güney Afrika gibi ülkelerdeki örneklerin bu potansiyeli gösterdiğini belirtti.

VERGİ ARTIŞINA İLK KEZ HEDEF KONDU

Daha önce tütün ürünlerinde vergi artışını destekleyen DSÖ, son yıllarda alkol ve şekerli içeceklere de vergi getirilmesi çağrısı yapmıştı. Ancak kurum, ilk kez üç ürün grubunda da belirli bir fiyat artışı hedefi belirleyerek net bir çağrıda bulundu.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, vergi artışlarının hükümetlerin “yeni gerçekliğe uyum sağlamasına” ve sağlık sistemlerini güçlendirmelerine yardımcı olacağını ifade etti.

FİYAT 4 DOLARDAN 10 DOLARA ÇIKABİLİR

DSÖ sağlık ekonomisti Guillermo Sandoval, girişimin örnek olarak orta gelirli bir ülkede bir ürünün fiyatının enflasyon da hesaba katılarak 2035’e kadar 4 dolardan 10 dolara çıkarılması anlamına gelebileceğini söyledi.

DSÖ verilerine göre, 2012-2022 arasında 140’a yakın ülke tütün ürünlerinde vergileri artırarak fiyatları ortalama yüzde 50 yükseltmişti.

ULTRA İŞLENMİŞ GIDALAR DA GÜNDEMDE

Sandoval, DSÖ’nün ultra işlenmiş gıdalara da vergi getirilmesi önerilerini değerlendirdiğini ancak bunun için gıda tanımlarının netleştirilmesi sürecinin tamamlanmasını beklediklerini ifade etti. Sandoval ayrıca ilgili sektörlerden direniş beklediklerini de belirtti.

Uluslararası İçecek Dernekleri Konseyi İcra Direktörü Kate Loatman, “Şekerli içeceklerden alınan vergilerin hiçbir ülkede obeziteyi düşürdüğüne dair kanıt yok” diyerek DSÖ’nün çağrısına tepki gösterdi. Damıtılmış İçecekler Konseyi’nden Amanda Berger ise alkol vergilerinin alkol kötüye kullanımını önlemeyeceğini savundu.

Uluslararası Gıda ve İçecek İttifakı Genel Sekreteri Rocco Renaldi ise DSÖ’nün sağlık sistemlerini güçlendirme çabasını desteklediklerini ancak şekerli içeceklerin, tütün gibi “zararlı ürünlerle aynı kategoride değerlendirilmemesi gerektiğini” belirtti.

Bloomberg Philanthropies, Dünya Bankası ve OECD, girişimi destekleyen kuruluşlar arasında yer alıyor. Program kapsamında vergi artışını uygulamak isteyen ülkelere teknik destek sağlanması planlanıyor.