Düğünde havaya para saçana hapis cezası geliyor

Nijerya, düğünlerde ve eğlencelerde geleneksel bir uygulama olan “para saçma” alışkanlığına karşı sert bir mücadele başlattı.

İngiliz Financial Times gazetesinin haberine göre, ülkede son iki yılda ulusal para birimi naira’nın yüzde 70 değer kaybetmesinin ardından, yetkililer bu kültürel geleneği “naira’ya saygısızlık” olarak tanımlayarak cezai yaptırımlar uygulamaya başladı.

Lagos kentindeki lüks gece kulüplerinden birinde, Afrobeats müziği eşliğinde dans eden kadınların üzerine 1000 nairalık banknotlar (yaklaşık 60 dolar sent) saçan bir adam, 6 aya kadar hapis cezası istemiyle yargılanıyor.

YÜZLERCE KİŞİ YARGILANIYOR

Nijerya’da onlarca yıldır süregelen para saçma geleneği, özellikle düğünlerde çiftlere hediye vermek veya kutlamalara neşe katmak amacıyla kullanılıyordu. Ancak ülkenin yolsuzlukla mücadele kurumu olan Ekonomik ve Mali Suçlar Komisyonu (EFCC), 2007 tarihli az bilinen bir yasayı yeniden devreye sokarak “naira’ya zarar verme” gerekçesiyle yüzlerce kişiyi yargılamaya başladı.

EFCC, para üzerine basma, yere atma ya da dans sırasında banknotları ezme gibi davranışları “naira’nın istismar edilmesi” olarak değerlendiriyor. Bu suçtan hüküm giyenler para cezası ya da hapisle karşı karşıya kalıyor.

HALK TEPKİLİ

Ancak bu kampanya, ülkede ciddi yolsuzlukların hâlâ cezasız kalmasına tepki gösteren halkın büyük kısmı tarafından eleştiriliyor. Lagoslu 31 yaşındaki Kanyinsola Yusuf, “Bu ülkede olan biten onca şey varken EFCC’nin çizgiyi buradan çekmesi akıl almaz. İnsanlar para saçmak istiyorsa bırakalım yapsınlar” dedi.

Geçtiğimiz hafta, Kano kentinde bir sosyal medya fenomeni, naira’ya zarar verdiği gerekçesiyle para cezasına çarptırıldı. Aynı günlerde Lagos’ta bir başka kişi 6 ay hapis veya para cezası seçenekleriyle yargılandı. EFCC, geçtiğimiz yıl itibarıyla 200’den fazla kişinin bu kapsamda yargılandığını ve 24 kişinin mahkûm edildiğini açıkladı.

KRİPTO PARA BORSALARINA DA SUÇLAMA

Stears adlı veri firmasının kıdemli ekonomisti Dumebi Oluwole, kampanyanın naira üzerinde “herhangi bir somut etkisi” olmadığını belirtti. Nijerya Merkez Bankası, geçtiğimiz ay ABD ile karşılıklı tarifeler sonrası para birimini desteklemek için 200 milyon dolar harcamıştı.

Yetkililer daha önce de sıra dışı yöntemlere başvurmuştu. Geçtiğimiz yıl kripto para borsaları “döviz kurunu manipüle etmekle” suçlanarak engellendi; Binance’in iki Amerikalı yöneticisi gözaltına alındı.

TOPLUMSAL RİTÜEL

Para saçma uygulamasının 20. yüzyılda Yoruba halkı arasında başladığı ve zamanla Nijerya genelinde statü ve zenginliğin görsel bir ifadesi haline geldiği biliniyor. Bugün ise, siyasi figürlerden sokak eğlencelerine kadar her alanda karşımıza çıkan bu kültür, toplumun ortak bir ritüeli olarak kabul ediliyor.

Kamuoyu analisti Afolabi Adekaiyaoja, “EFCC, daha önce zengin siyasi düşmanlara karşı yürüttüğü davalarla biliniyordu. Şimdi ise halkı hedef alıyor. Bu çok daha önemsiz bir konu” dedi.

'SİYASETÇİLER YARGILANMIYOR'

Medya girişimcisi ve avukat Oluwamayowa Idowu da EFCC’nin kaynaklarını boşa harcadığını savunarak, “Bu uygulama kimseye zarar vermiyor ama yargılananlar hep halktan insanlar. Siyasetçilerin para saçtığı videolar ortalıkta ama onlar yargılanmıyor,” ifadelerini kullandı.

Delta bölgesindeki eski militanlardan ve hükümetin petrol kaçakçılığıyla mücadele için anlaştığı Government Ekpemupolo, yakın zamanda bir partide para saçılırken dans ettiği görüntülendi. EFCC, Ekpemupolo’nun sorgulanmak üzere “davet edildiğini” duyurdu.

İllüstratör ve yazar Oluwalanu Agusto, para saçma uygulamasını “israf” olarak nitelese de, “Nijerya’da çözülmesi gereken çok daha büyük problemler varken EFCC’nin bu işe odaklanması zaman kaybı” dedi.

Oluwole ise yetkililerin, ulusal sembollerle bağ kurmayı teşvik eden “bir tür sosyal vatanseverlik” yaratmak istediğini, ancak halkı gözaltına alarak bunun sağlanamayacağını belirtti.

CEZAYA RAĞMEN DEVAM EDENLER VAR

Yaklaşık on yıl önce, hükümet döviz kaçakçılığını engellemek amacıyla Abuja’daki ağaçları bile kestirmişti. O dönem, gölgede çalışan sokak dövizcilerinin faaliyet alanı bu yolla daraltılmıştı.

Bugün ise birçok kişi partilerde bu geleneği sürdürüp sürdürmemeyi yeniden düşünürken, bazıları cezaya rağmen hâlâ kararlı. Lagos’taki gece kulübünde para saçmaya devam eden bir adam, “Ben para saçmaya devam edeceğim. Bana ne yapacaklar ki? Bu bizim kültürümüz” dedi.