Gece kuşları, sabah erken kalkmayı gerektiren ofis işlerine uyum sağlamakta zorlanıyor, sosyal yargılara maruz kalıyor ve şimdi bir de bilimsel bir endişe ile karşı karşıya: Yeni bir araştırmaya göre, bu bireyler zamanla daha hızlı bilişsel gerileme yaşıyor.

Hollanda Groningen Üniversitesi’nden demans araştırmacısı Ana Wenzler, ülke genelinde yürütülen BIRD-NL projesi kapsamında binlerce kişinin uyku alışkanlıklarını analiz etti.

Katılımcıların yüzde 52’si sabah insanı, yüzde 44’ü orta düzeyde ve yalnızca yüzde 5’i gece kuşu olarak sınıflandırıldı. Bu oranlar, dünya genelindeki dağılımdan oldukça farklı; genellikle yüzde 30’u gece kuşu, yüzde 40’ı sabah insanı ve kalanı ara tip olarak tanımlanıyor.

10 YILLIK TAKİP

Wenzler, 10 yıl boyunca katılımcıların bilişsel performanslarını ölçen test sonuçlarını inceledi. Bulgular, gece kuşlarının özellikle “yürütücü işlevler” olarak bilinen beyin fonksiyonlarında daha hızlı gerileme yaşadığını ortaya koydu.

Ancak her gece kuşunun bu riski taşımadığı belirtildi. “Sağlıklı bir yaşam tarzı, geç kronotipin olumsuz etkisini bir miktar azaltabilir” diyen Wenzler’e göre, gözlemlenen etkinin yüzde 25’i düşük uyku kalitesi ve sigara kullanımına bağlıydı.

ETKİ EN ÇOK EĞİTİMLİ BİREYLERDE GÖRÜLDÜ

Araştırmanın dikkat çeken bir diğer sonucu ise, daha yüksek eğitim seviyesine sahip bireylerin bu olumsuz etkiden daha fazla etkilenmesi oldu. Wenzler, “Bu kişiler genellikle sabah erken işe dönmek zorunda kalıyor ve yeterince uyuyamıyorlar. Beyinleri yeterli dinlenmeyi alamıyor,” açıklamasında bulundu.

GECE KUŞLARI DİĞER SAĞLIK RİSKLERİYLE DE KARŞI KARŞIYA

Önceki araştırmalar da gece kuşlarının çeşitli sağlık risklerine daha açık olduğunu gösteriyor:

- Diyabet riski yüzde 30 daha yüksek
- Depresyon ve diğer psikolojik rahatsızlıklarda neredeyse iki kat artış
- Kalp hastalığı riski artışı
- Tüm nedenlere bağlı ölüm riskinde yüzde 10 artış

BİYOLOJİK SAATİNİZE UYGUN UYUYUN

Kaliforniya Üniversitesi’nde sinirbilim ve psikoloji profesörü olan Matt Walker’a göre, her bireyin biyolojik saati farklır ve uyku düzeni buna göre ayarlanmalı. Walker, “Kendinizi sabah insanı yapamazsınız. Gece kuşları biyolojik olarak nasıl tasarlandıysa öyle uyumalı” ifadelerini kullandı.

Peki, gece kuşu olan bir birey kendini sabah insanına dönüştürebilir mi? Wenzler, bazı çalışmaların yoğun müdahalelerle birkaç saatlik değişim sağlanabileceğini gösterdiğini belirtiyor. Ancak bu değişikliklerin sınırlı ve sürdürülebilir olmadığını vurguluyor: “Aşırı gececi biriyseniz, her gün erkenden kalkmaya zorlamak sizi sabah insanı yapmaz.”

Walker da bu görüşü destekleyerek, “Gerçek bir değişim için gereken disiplinli müdahaleler uzun vadede sürdürülebilir değil” dedi.

GELECEK ARAŞTIRMALARDA HEDEF: DEMANS İLİŞKİSİ

Wenzler, gece kuşlarının bilişsel sağlığının tamamen “kaderine terk edilmiş” olduğunu söylemenin henüz mümkün olmadığını ifade etti. Araştırmalarının 10 yıllık bir süreci kapsadığını belirten uzman, “Orta yaşta daha hızlı bilişsel gerileme, mutlaka demans riskinin arttığı anlamına gelmeyebilir. Bu konudaki uzun vadeli etkileri daha fazla araştırmak istiyoruz” dedi.

BİLİŞSEL SAĞLIĞINIZ İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER:

- Uyku süresi ve kalitesine dikkat edin
- Sigara ve alkol kullanımından kaçının
- Uyku saatinize uygun yaşam düzeni oluşturun
- Stresi azaltacak rutinler geliştirin
- Sağlıklı beslenme ve egzersizi ihmal etmeyin