Gençlerde 'kanser salgını': İşte riski azaltmanın yolları

20'li, 30'lu ve 40'lı yaşlarda kansere yakalananların sayısı hızla artıyor. Araştırmacılar henüz bu yükselişin nedenlerini tam olarak açıklayamasa da uzmanlar yaşam tarzı değişikliklerinin riski azaltmada kritik rol oynadığı konusunda hemfikir.

Amerikan Kanser Derneği'nden (ACS) Dr. Arif Kamal, Amerikan gazetesi Washington Post'a verdiği demeçte yıllarca kanserin "kötü şans ya da genetik miras" olarak görüldüğünü ancak son araştırmaların çevresel faktörler ve günlük alışkanlıkların da daha önemli hale geldiğini gösterdiğini söylüyor.

Kamal'a göre 20'li ve 30'lu yaşlarda alınacak önlemler, ilerleyen yıllarda kanser riskini düşürmede belirleyici olacak. Peki ne yapmak gerekiyor?

KİLONUZA DİKKAT EDİN

Derneğe göre tüm kanser vakalarının yaklaşık yüzde 40'ı değiştirilebilir risk faktörlerinden kaynaklanıyor. Bu risk faktörlerinin başında da kilo, alkol tüketimi ve sigara geliyor.

Dana-Farber Kanser Enstitüsü'nden Washington Post'a konuşan Dr. Ann Partridge, özellikle meme kanserinde obezite ve alkolün belirgin rol oynadığını belirtiyor. Partridge "Ailenizi seçemezsiniz ama ne yediğinizi, ne kadar hareket ettiğinizi ve ne içtiğinizi kontrol edebilirsiniz" diyor.

Amerikan Kanser Derneği'nin genel olarak verdiği tavsiyeler şu şekilde:

Düzenli fiziksel aktivite yapın, uzun süre oturmaktan kaçının.
Sebze, meyve ve tam tahıllarla zengin, dengeli bir beslenme planı yapın.
Kırmızı ve işlenmiş et, şekerli içecekler ve aşırı işlenmiş gıdaların tüketimini sınırlayın.
Alkolü mümkünse tamamen bırakın; kadınların günde en fazla bir, erkeklerin ise iki bardak içki ile kendini sınırlaması gerekiyor.

Dr. Kimmie Ng ise gençlerde giderek artan kolorektal kanser vakalarının yalnızca obeziteyle açıklanamayacağını vurguluyor. Birçok genç hastada kilo sorunu olmadığına dikkat çeken Ng, bunun da çevresel etkenlere ve kimyasallara daha çok maruz kalmakla bağlantılı olabileceğini söylüyor.

GENETİK RİSKİNİZ VARSA TARAMALARA ERKEN YAŞTA BAŞLAYIN

Uzmanlara göre erken teşhisin yolu, kişisel ve ailevi riskleri bilmekten geçiyor. Ng ailesinde kalın bağırsak kanseri ya da ileri düzey polip bulunan kişilerin 45 yaşından önce kanser taramalarına başlaması gerektiğini hatırlatıyor.

Partridge ise meme kanseri riskinin regl başlangıcı ve menopoza giriş yaşıyla bağlantılı olduğuna dikkat çekiyor. Uzmana göre erken yaşta regl olmak ve menopozun geç başlaması riski yükseltiyor.

BELİRTİLERİNİZİ HAFİFE ALMAYIN

Uzmanlar özellikle rektal kanama, dışkıda kan, ani kilo kaybı, karın ağrısı ve kansızlık gibi belirtilerin görmezden gelinmemesi gerektiğini vurguluyor.

Meme kanseri açısından da vücudunuzdaki değişimlerin farkında olmak kritik önem taşıyor. Memenizde ya da koltuk altınızda geçmeyen kitleler varsa, kalıcı döküntüler görülüyorsa ya da şeklinde değişiklik varsa bir uzmana başvurmanızda fayda var.

GENÇ HASTALARDA GECİKEN TANI KRİZİ

Teksas'taki MD Anderson Kanser Merkezi'nden Dr. Michael Roth, genç hastalarda tanıların gecikmesinin ciddi bir problem olduğunu belirtiyor ve "Bazı doktorlar hâlâ genç birinin kanser olabileceğini düşünmüyor. Bu da teşhisi geciktiriyor ve tedavi şansını azaltıyor" diye ekliyor.

Uzmanlar, özellikle risk grubundaki bireylerin kendi sağlıkları için ısrarcı olmalarını, şüpheli semptomlarda tarama ve test talep etmekten çekinmemelerini öneriyor.