Gözyaşlarıyla tarihe geçen anlar: Atatürk’ün cenaze yolculuğu

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün cenaze namazı, 19 Kasım günü Dolmabahçe Sarayı'nda saat 08.10'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İslam Tetkikleri Enstitüsü Müdürü Profesör Mehmet Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı.

Atatürk'ün naaşı saat 08.30'da, komutanlığını Orgeneral Fahrettin Altay'ın yaptığı askeri kortejle top arabasına konularak Dolmabahçe Sarayı'ndan çıkarılırken, kortejde Başbakan Mahmut Celal Bayar, TBMM Heyeti, devlet erkanı ve diğer katılımcılar yer aldı.

Saat 09.10'da kortej, Kabataş, Tophane, Karaköy, Galata Köprüsü, Eminönü ve Gülhane Parkı üzerinden Sarayburnu'na doğru hareket ederken, Atatürk'ün naaşını taşıyan top arabasının Galata Köprüsü'nden geçişi sırasında çekilen fotoğraflar dikkati çekti.

Atatürk'ün naaşı saat 12.30'da Sarayburnu'ndan Zafer torpidosuna nakledilirken, torpido saat 13.00'te hareket etti, daha sonra Atatürk'ün naaşı Selimiye Kışlası açıklarında bekleyen Yavuz zırhlısına nakledildi. Yavuz, saat 14.00'te İzmit'e doğru hareket etti. Yavuz'un siyah duman çıkartarak İzmit'e doğru hareket ettiği anlar fotoğraflarda yer aldı.

Türk ve yabancı savaş gemilerinin eşlik ettiği Yavuz zırhlısı saat 19.30'da İzmit Limanı'na yanaştı. Yavuz'un taşıdığı Atatürk'ün naaşı saat 20.30'da İzmit İstasyonu'nda bekleyen özel trene nakledildi. Atatürk'ün naaşını taşıyan özel tren saat 21.00'de Ankara'ya doğru yola çıktı.

Atatürk'ün naaşını taşıyan özel tren, 20 Kasım 1938 Pazar günü saat 10.00'da Ankara İstasyonu'na ulaştı. Atatürk'ün naaşı, aralarında Cumhurbaşkanı Mustafa İsmet İnönü, TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda ve Başbakan Mahmut Celal Bayar'ın da bulunduğu devlet erkanı, askeri birlikler, yabancı ülke temsilcileri ve kalabalık bir halk kitlesi tarafından istasyonda karşılandı.

Atatürk'ün naaşı daha sonra top arabasına konularak kortej eşliğinle saat 10.40'ta istasyondan ayrıldı ve saat 11.30'da TBMM binası (İkinci Meclis/Cumhuriyet Müzesi) önüne getirilerek, burada hazırlanmış olan katafalka yerleştirildi.

Saat 13.00'ten itibaren halkın Atatürk'ün naaşı önünde ihtiram geçişi yapmasına izin verilirken ihtiram geçişleri gece yarısına kadar devam etti. Halkın uzun kuyruklar oluşturduğu o anlar da fotoğraflara yansıdı.

Cenaze törenine dünyanın dört bir yanından devlet temsilcileri katıldı. Heyetler, Ankara Palas'ın önünde, tören alanının karşısında yerlerini aldı. Yabancı devlet adamları, TBMM'nin karşısında yer alan Ankara Palas önünde sıralanarak cenaze merasimini sessizce takip etti. O anlar, çekilen fotoğraflarda da yer buldu.

21 Kasım 1938 Pazartesi günü saat 09.00'dan itibaren TBMM binası (İkinci Meclis/Cumhuriyet Müzesi) önünde askeri birliklerin geçit merasimi yapıldı.

Top arabasına konulan Atatürk'ün naaşı, yerli ve yabancı erkanın ve kalabalık bir halk kitlesinin katılımıyla saat 11.00'de TBMM binası (İkinci Meclis/Cumhuriyet Müzesi) önünden alınarak kortej eşliğinde Etnoğrafya Müzesi'ne doğru yola çıkarıldı.

Kortej saat 12.15'te Etnografya Müzesi'ne ulaşırken Atatürk'ün naaşı, saat 12.30'da hazırlanan katafalka yerleştirildi. Devlet erkanı, yabancı heyet mensupları ve halk, Etnografya Müzesi'ndeki Atatürk'ün naaşı önünden son kez ihtiram geçişi yaptı.

Çanakkale'de Atatürk'e 3 kere yenilen İngiliz Mareşal Birdwood'un da yer aldığı yabancı heyetin uğurlaması da fotoğraflara yansıdı.