Komşuda dolar rekor kırdı

İngiltere, Fransa ve Almanya'dan oluşan E3 ülkelerinin İran'a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirmek için attığı adım, ülkede para biriminde değer kaybını beraberinde getirdi.

Bloomberg'in aktardığına göre, haftanın ilk işlem gününde serbest piyasada dolar/riyal kuru, 1 milyon 49 binle rekor yüksek seviyeleri test etti.

Böylece, geçen hafta 951 bin seviyesinde olan kurda, geçen haftaya göre yüzde 10'luk artış oldu.

Kurda bugünkü rekor yüksek seviyeler en son mart ayında İran'a dönük ABD yaptırımlarının ağırlaştırılmasıyla görülmüş, nisanda nükleer müzakerelerin başlamasıyla yerel para birimi değer kazanmıştı.

İran'da resmi dolar kuru ise 42 bin riyal seviyesinde.

AVRUPA ÜLKELERİNDEN HAMLE

ABD ve İsrail'in kuşatmasındaki ülkeye karşı, Avrupa ülkelerinden de bu hafta yeni hamle geldi.

İngiltere, Fransa ve Almanya'dan oluşan E3 ülkeleri, İran'a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını getirebilme imkanına sahip "snapback" mekanizmasının işletilmesi için 28 Ağustos Perşembe günü BM Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) başvurdu.

Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, yaptıkları ortak açıklamada, 20 Temmuz 2015 tarihinde BMGK'nin 2231 sayılı kararı ile Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nın (KOEP) imzalandığını hatırlattı.

ABD'nin anlaşmadan çekilmesinin ardından "İran'ın da anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyi bıraktığı" belirtilen açıklamada, "ABD’nin Mayıs 2018’de anlaşmadan çekilmesinin ardından İran da Mayıs 2019'da anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyi bırakmış olsa da Almanya, Fransa ve İngiltere (E3) anlaşmaya bağlı kalmaya devam etti." ifadelerine yer verildi.

İran'ın, UAEA tarafından da hesaba katılmayan yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stokuna ilişkin hiçbir sivil gerekçesinin olmadığına dikkat çekilerek, bu nedenle, İran’ın nükleer programının uluslararası barış ve güvenlik için açık tehdit olmaya devam ettiği savunuldu.

Açıklamada, BMGK'nin 30 gün içerisinde İran'a yönelik BMGK kararlarının kaldırılmasına devam edilmesini öngören karar almaması halinde, yaptırımlar dahil altı BMGK kararının yeniden yürürlüğe gireceği hatırlatıldı.

BM YAPTIRIMLARI NASIL GERİ GETİRİLİR?

2231 sayılı BMGK kararına göre, anlaşmaya katılan herhangi bir devlet, İran'ın anlaşmaya önemli ölçüde uymadığını düşünmesi halinde Güvenlik Konseyi'ne şikayette bulunabiliyor. Konu BMGK'ye ulaştığında, 30 günlük bir süreç başlayacak.

Bu sürede BMGK'nin İran'a yönelik yaptırımların kaldırılmasının devamı için yeni bir karar alması gerekecek. Bu kararın da BMGK daimi üyeleri Rusya, Çin, ABD, Fransa ve İngiltere tarafından veto edilmemesi gerekiyor.

Bu karar zamanında kabul edilmezse, 2015'teki anlaşma kapsamında kaldırılan BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek. Konseyde başka bir oylamaya gerek duyulmuyor.

Mekanizmanın devreye girmesiyle 2006-2010 arasında İran'a karşı çıkarılan 1696, 1737, 1747, 1803, 1835 ve 1929 sayılı kararlar yeniden geçerlilik kazanacak. Bu durumda geri getirilecek yaptırımlar arasında silah ambargosunun yeniden yürürlüğe girmesi, İran’ın nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip füze geliştirmesinin yasaklanması ve yüzlerce kişi ile kuruluşa yönelik mali ve seyahat kısıtlamaları yer alıyor.