Küba'da güneş devrimi

ABD'nin giderek şiddetlenen ablukası nedeniyle büyük ekonomik kriz ve enerji sorunu yaşayan Küba, güneş enerjisine yöneldi.

Özellikle pandemi sonrası turizmdeki gelir kaybıyla birlikte ekonomik krizin derinleştiği ülke, yakıt almakta ve eskimiş santrallerinin bakımını yapmakta zorlanıyor.

Elektrik kesintilerinin giderek arttığı sosyalist ülke, Çin'in desteğiyle güneş enerjisi santrali seferberliği başlattı.

ABD merkezli The Nation sitesinde yer alan habere göre, geçen yıl Küba ve Çin, toplamda 2.400 megavat kurulu güce sahip 96 güneş enerjisi santrali kurulmasını içeren iki büyük anlaşma imzaladı. Bu miktar, ülkenin mevcut elektrik talebinin yarısını karşılayacak düzeyde. Aynı dönemde otel inşaatları askıya alındı, böylece kaynaklar enerji yatırımlarına yönlendirildi.

Küba İstatistik Kurumu (ONEI) verilerine göre, 2025’in ilk çeyreğinde yatırımlar içinde enerji yatırımlarının payı yüzde 27,2 ile ilk sırada yer aldı. Turizm yüzde 14,1'lik payla uzun süre sonra yatırım sıralamasında geriye düştü.

Devlet Başkanı Miguel Díaz-Canel, dış basınla yaptığı bir toplantıda, güneş enerjisi yatırımlarıyla ilgili olarak “Çevreyi koruyoruz, aynı zamanda ekonomik ve sosyal büyümeyi hedefliyoruz,” dedi.

Küba ekonomisi 2019’dan bu yana yüzde 15’ten fazla küçüldü. Tarım ve sanayi daha da büyük kayıplar yaşadı. Yetkililer, bu çöküşü Donald Trump döneminde sertleşen yaptırımlara, pandemiye, küresel istikrarsızlığa ve iç politika hatalarına bağlıyor.

Trump yönetiminin “maksimum baskı” politikası, ABD’li turistlerin Küba’ya gelişini sınırlandırdı ve ülke yeniden "teröre destek veren ülkeler" listesine alındı. Bu durum, Avrupa’dan gelen ziyaretçi akışını da azalttı. Tüm bunlar, elektrik kesintileri ve altyapı krizleriyle birleşince, turizmde yüzde 30'luk bir düşüşe neden oldu.

Díaz-Canel, ülkeyi dolaştığı haftalık gezilerde güneş enerjisi projelerini halkla paylaşıyor. “Karanlıkta bir ışık, krizden çıkış için bir yol,” diyor ve bu projeleri "bilim ve yenilik temelli yaratıcı direniş" olarak tanımlıyor.

Küba, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi ile Enerji Ortaklığı’na katıldı. Çin’in sağladığı finansman ve ekipmanla önce telekomünikasyon modernize edildi; şimdi ise enerji altyapısı dönüşüyor.

Yeni güneş enerjisi projeleri, ülkenin yıllık yaklaşık 2 milyar dolarlık yakıt ithalatına olan bağımlılığı sona erdirmeyi hedefliyor.

1980’lerde Fidel Castro’nun nükleer enerji hayali Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle suya düşmüştü. 2000’lerdeki yabancı ortaklı yenilenebilir girişimler ise yüksek finansman maliyetleri ve ABD yaptırımları nedeniyle başarısız olmuştu.

Bu kez yetkililer, her şeyin seferber edildiğini, malzeme tedarikinden taşımaya, inşaata kadar her alanda devlet önceliği tanındığını vurguluyor. Hedef, 2026 itibarıyla gündüz saatlerinde kesintisiz enerji sağlamak.

Çin, 35 megavatlık dört yeni güneş parkını ülkeye hibe etti. İlk rüzgar enerjisi santralinin 2026’da faaliyete geçmesi planlanıyor. Elektrikli araç sayısı 49 bin 500’ü aştı. Havana’da güneşle çalışan su pompaları yaygınlaştı. Yeni yasa, kamu ve özel sektör işletmelerinin, gündüz enerji tüketiminin en az yüzde 50’sini yenilenebilir kaynaklardan sağlamasını zorunlu kılıyor.

Rusya’nın desteğiyle, Sovyet döneminden kalma santrallerin korunması, Kanadalı Sherritt ortaklığındaki doğal gaz santralleriyle sistemin desteklenmesi planlanıyor.

Enerji Bakanı Vicente de la O Levy’ye göre, projede 8 bin konteyner, 2,2 milyon panel, binlerce ton çelik, milyonlarca vida, binlerce kilometre kablo kullanılıyor. Bakanlık yetkilisi Ovel Concepción Díaz, şu ana kadar neredeyse tüm malzemenin Çin’den geldiğini ve şantiyelere ulaştırıldığını belirtti.

Bu kapsamlı girişim, ABD’nin yeni yaptırımlarına rağmen ilerliyor. Washington, Çin’in Küba’da “istihbarat tesisleri” kurmakta olduğu iddiasıyla baskı kurmayı deniyor. Ancak Küba hükümeti, projenin zamanında ilerlediğini ve durdurulamayacağını söylüyor.

Trump ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Küba hükümetini devirmeyi ve Çin’i bölgeden çıkarmayı açıkça hedeflese de, ada ülkesinin yenilenebilir enerjiye geçiş hamlesini durdurmak artık kolay görünmüyor.