Yucatán’ın kalbinde, bin yıldan daha uzun bir süre önce yaşayan Maya gökbilimciler, yani “gün sayıcılar”, Ay’ın hareketlerini öylesine hassas biçimde izliyordu ki, yüzyıllar sonrasındaki Güneş tutulmalarını bile önceden hesaplayabiliyorlardı.

Araştırmacılar John Justeson ve Justin Lowry, bu kadim bilgeliğin ardındaki yöntemi ortaya koyan yeni bir çalışmayla Maya astronomisinin sırlarını çözdü. Bilim insanlarına göre, Maya rahipleri tarafından hazırlanan tutulma tabloları, Ay’ın döngülerini sistematik biçimde kaydederek gelecekteki tutulmaları tahmin etmeye yarıyordu.

Modern gözlerle bakıldığında Dresden Kodiksi’ndeki sekiz sayfalık tutulma tablosu karmaşık hiyeroglifler ve rakamlarla dolu görünüyor. Ancak Mayalar için bu tablo, göksel düzenin ritmini temsil ediyordu. Tablo, 405 ardışık Ay ayını —yaklaşık 32 yılı— kapsıyor ve bu süre içinde meydana gelen 69 yeni Ay’dan 55’inin tutulma olasılığı taşıdığını gösteriyor.

Her kayıt, yani “istasyon”, tutulmanın mümkün olduğu yeni Ay evresini temsil ediyor. Bu noktalar genellikle altı Ay ayı, yani yaklaşık 177 gün arayla diziliyor. Bu süre, Ay’ın Dünya ve Güneş’e göre aynı hizaya dönmesi için gereken zamanı ifade ediyor.

MAYA GÖKBİLİMCİLERİNİN HESAPLAMA YÖNTEMİ

Daha önceki araştırmacılar, her yeni tablonun bir öncekinin bittiği yerden başladığını düşünüyordu. Ancak Justeson ve Lowry, bunun zamanla hataları büyüteceğini gösterdi. Onlara göre Mayalar, tabloları iki özel noktada —223 ve 358 Ay ayı sonrasında— yeniden başlatarak hatasız sonuçlar elde ediyordu.

Bu değerler, modern astronomide de bilinen iki tutulma döngüsüne, saros ve inex dönemlerine karşılık geliyor. Saros döngüsü yaklaşık 18 yıl 11 gün sürerken, inex döngüsü yaklaşık 29 yıla denk geliyor.

KUSURSUZ BİR GÖKSEL KALİBRASYON

Araştırmacıların hesaplamalarına göre, Mayalar dört kez 358 aylık döngüyü, bir kez de 223 aylık döngüyü kullanarak tablolarını kuşaklar boyunca doğru tutmayı başardı. Bu yöntem, Babil ve Antik Yunan astronomisinin hesaplama sistemleriyle kıyaslanabilecek kadar gelişmiş bir matematiksel duyarlılık sergiliyor.