Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi belli oldu

Macar yazar László Krasznahorkai 2025 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Yazarın "Şeytan Tangosu" ve "Direnişin Melankolisi" gibi kitapları Türkçeye çevrilmişti.

Nobel Komitesi ödülün verilmesinde 71 yaşındaki Krasznahorkai'nin "kıyametvari bir terör ortamında bile sanatın gücünü gösteren, etkileyici ve vizyoner yapıtlar ortaya koyması"nın etkili olduğunu belirtti.

Krasznahorkai yazarken ilham aldığı şeyin Franz Kafka'nın "Şato" kitabı olduğunu birçok kez dile getirmişti. White Review dergisine 2013'te demeç veren Macar yazar "Kafka okumadığımda Kafka düşünürüm. Kafka düşünmediğimde onu düşünmeyi özlerim" demişti.

Ödülü kazananlara İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1.2 milyon dolar) ödül veriliyor.

KİTAPLARININ FİLMİNİ BELA TARR ÇEKTİ

Krasznahorkai'nin eserleri usta Macar yönetmen Bela Tarr tarafından beyaz perdeye uyarlanmıştı: Şeytan Tangosu, "Satantango" adıyla 1994'te yayınlanmış ve 7 buçuk saat olmasıyla dikkatleri üzerine çekmişti.

Direnişin Melankolisi ise "Karanlık Armoniler" adıyla 2000 yılında beyaz perdeye çıkmıştı.

ÖDÜLÜ ALAN İKİNCİ MACAR OLDU

Krasznahorkai, 2002'de Nobel alan Imre Kertész'den sonra bu ödüle layık görülen ikinci Macar yazar oldu.

Romanya sınırına yakın Gyula kasabasında doğan Krasznahorkai, edebiyat dünyasındaki çıkışını 1985’te yayımlanan "Şeytan Tangosu" adlı romanıyla yaptı. Eser, Macaristan’da büyük yankı uyandırdı ve kısa sürede edebi bir fenomene dönüştü.

Nobel komitesi, Şeytan Tangosu'nun "komünizmin çöküşü öncesinde Macar kırsalında terk edilmiş bir çiftlikte yaşayan yoksul bir topluluğu güçlü ve sembolik bir dille anlattığını" belirtti.

GEÇEN YIL KİM KAZANMIŞTI?

Türkçeye "Vejetaryen", "Beyaz Kitap", "Veda Etmiyorum" adlarıyla çevrilen romanların sahibi Han Kang, geçen yıl Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan kişi olmuştu. Kadını odağına aldığı romanlarıyla bilinen Han Kang, ayrıca Nobel ödülü alan ilk Güney Koreli kadın olmuştu.

ZAMAN ZAMAN TARTIŞMA YARATTI

Nobel Komitesi'nin edebiyat ödülü konusunda aldığı kararlar, yıllardır alkış topladığı kadar eleştirilerin de hedefinde oluyor.

Kurumun tercihleri zaman zaman "edebiyatın sınırlarını zorlamak", "politik isimleri ödüllendirmek" ve "büyük yazarları görmezden gelmek" gibi gerekçelerle tartışılıyor.

Örneğin 2016’da ödülün Amerikalı şarkıcı-söz yazarı Bob Dylan'a verilmesi, "şarkı sözlerinin edebiyat sayılıp sayılmayacağı" tartışmalarını alevlendirmişti.

Üç yıl sonra, 2019’da Avusturyalı yazar Peter Handke'ye verilen ödül de büyük tepki çekmişti. Handke, 2006’da eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç’in cenazesine katılmıştı.

Miloseviç, Kosova Savaşı'nda binlerce sivilin ölümünden ve bir milyon kişinin yerinden edilmesinden sorumlu tutuluyor.