Kanada’daki Concordia Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan ve Journal of Hazardous Materials dergisinde yayımlanan çalışmada, tek kullanımlık plastik su şişelerinden kaynaklanan mikro ve nanoplastik kirliliği incelendi.
Ekip, daha önce yayımlanan 141 bilimsel makaleyi analiz ederek insanların bu yolla ne kadar plastik yuttuğunu belirledi. Sonuçlara göre, ortalama bir kişi yılda 39.000 ila 52.000 mikroplastik parçacığı tüketiyor.
Düzenli olarak şişe suyu içen bireylerin ise, musluk suyu tercih edenlere kıyasla yılda 90.000’e kadar daha fazla mikroplastik parçacığı vücutlarına aldıkları saptandı.
NANOPLASTİKLER DAHA TEHLİKELİ
Araştırmacılar, nanoplastiklerin özellikle endişe verici olduğunu vurguladı. Gözle görülemeyecek kadar küçük bu parçacıklar 1 mikrondan bile daha küçük boyutlarda olabiliyor ve insan hücrelerine girerek organlara ve dokulara ulaşma potansiyeli taşıyor.
Bilim insanlarına göre bu parçacıklar kronik inflamasyon, hormonal bozulma, sinir sistemi toksisitesi ve kanser riski gibi uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Plastikler, üretimden taşımaya ve depolamaya kadar her aşamada parçalanarak ortaya çıkıyor; güneş ışığına ve ısıya maruz kaldıklarında ise daha fazla mikroparçacık salıyor.
“SORUN AKUT DEĞİL, KRONİK TOKSİSİTE”
Araştırmanın başyazarı ve çevre yönetimi uzmanı Sarah Sajedi, “Yılda 90.000 ek plastik parçacığı tüketmek gerçekten endişe verici bir rakam” dedi. Sajedi, plastik şişeden su içmenin acil bir zehirlenme riski oluşturmadığını ancak “kronik toksisite” açısından ciddi bir tehdit olduğunu belirtti.
Uzman, mümkünse paslanmaz çelik veya camdan yapılmış yeniden kullanılabilir şişelerin tercih edilmesini, filtrelenmiş musluk suyu içilmesini ve plastik şişelerin ısıya veya güneş ışığına maruz bırakılmamasını tavsiye etti.
STANDART TESTLER EKSİK, SONUÇLAR SINIRLI
Araştırma ekibi, analiz edilen çalışmaların farklı test yöntemleri kullandığını, bu nedenle sonuçların tam olarak karşılaştırılabilir olmadığını belirtti. Ayrıca, bazı çalışmalar parçacıkların boyutu ve bileşimi konusunda yeterli veri içermiyordu. Sajedi, bu durumun mikroplastiklerin gerçek etkisini ölçmeyi zorlaştırdığını vurgulayarak, “Daha fazla standartlaştırılmış test yöntemi ve küresel politika önlemi gerekiyor” dedi.
RESMİ KURUMLAR TEMKİNLİ
Uluslararası Şişelenmiş Su Birliği (IBWA), Ocak 2025’te yaptığı açıklamada, mikro ve nanoplastiklerin yalnızca şişe sularında değil, hava, toprak ve diğer gıdalarda da bulunduğunu belirtti. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ise 2024’te yaptığı değerlendirmede, “Mevcut bilimsel kanıtlar, gıdalarda tespit edilen mikroplastik düzeylerinin insan sağlığı için risk oluşturduğunu göstermiyor” ifadelerine yer verdi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de 2022 raporunda, 10 mikrondan küçük plastik parçacıkların diyet yoluyla alınmasının sağlık üzerinde kanıtlanmış olumsuz bir etkisinin bulunmadığını açıklamıştı.
