Tatil cenneti ama sosyal medyayla sınanıyor

Bali, yaklaşık 4,5 milyonluk nüfusu, verimli toprakları ve turizm gelirleriyle Endonezya'nın önemli adalarından biri. 2024'te 6 milyondan fazla yabancı turistin ziyaret ettiği adada turizm, başlıca geçim kaynakları arasında yer alıyor. Bunun yanında tarım da adanın temel üretim alanı; pirinçten papayaya, baharattan mısıra kadar birçok ürün yetiştiriliyor.

Ancak artan turist sayısı, beraberinde sosyal medya odaklı turizmin etkilerini de getiriyor. Bugün Bali, sosyal medyada görünür olmak isteyenlerin adeta sahne aldığı bir platforma dönüşmüş durumda.

Özellikle Avrupalı turistler arasında son yıllarda popüler hale gelen Bali, ekonomik oluşu, lüks otelleri, zengin mutfağı ve "Instagram dostu" mekanlarıyla dikkat çekiyor. Fakat bu görünürlüğün bedelini yerel halk, kültürel alanlar ve doğal çevre ödüyor.

Bu sosyal medya turizmi, adanın kutsal kabul edilen mekanlarını dekor, doğal alanlarını ise sahneye dönüştürürken, pek çok unsuru da sosyal medya estetiğine göre şekillenmeye zorluyor.

Turizmden kazanç sağlamayı sürdürmek isteyen Balililer, adanın kültürel dokusunu korumakla, hızla değişen beklentilere uyum sağlama arasında hassas bir denge kurma çabasında.

Bali halkının büyük çoğunluğu Hindu inancına mensup. Adanın "Tanrılar Adası" olarak anılması da bu köklü inanç sistemine dayanıyor. Tapınaklar, ritüeller ve kutsal kabul edilen doğa alanları, Balililerin yaşamında merkezi yere sahip. Ancak sosyal medyada paylaşılan bazı turist fotoğrafları, bu mekanlarda saygısız pozlar verilmesi nedeniyle büyük tepki çekiyor.

Yetkililer, tapınak girişlerine artık "selfie çubuğu yasak" ve "uygunsuz pozlara izin verilmez" yazılı tabelalar asıyor. Bazı bölgelerde dron kullanımı da sınırlandırılıyor. Bali'nin meşhur pirinç tarlaları adeta bir fotoğraf stüdyosu gibi kullanılırken, "ruhani inziva merkezleri" ise artık sosyal medya içerik üretim alanlarına dönüşüyor.

Endonezya hükümeti, 2023'te yalnızca uygunsuz davranışları nedeniyle 136 yabancı turisti sınır dışı etti. Bir Rus turist, Mart 2023'te, kutsal kabul edilen Agung Dağı'nda çıplak poz verip Instagram'da paylaşınca ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Nisan 2022'de ise bir Kanadalı turistin kutsal bir dağda çıplak dans etmesi benzer şekilde cezalandırıldı. Yeni kurallar, kutsal alanlarda saygısızca davranılmasını, geleneklerin hiçe sayılmasını veya görevliye sert çıkılmasını yasaklıyor.

Bali'nin doğası halen büyüleyici ancak bu güzellik, artık çoğu zaman turizm için kurgulanmış sahnelerin arkasında kalıyor. Ubud çevresindeki pirinç tarlaları artık doğal üretim alanından çok, sosyal medya fonu işlevi görüyor. Pirinç tarlalarının çevresine kurulan dev tesislerde turistler, 10-15 dolar karşılığında kıyafet kiralayıp salıncaklara binerek poz veriyor.

Lempuyang Tapınağı gibi kutsal mekanlarda turistlerin saatlerce bekleyip "ayna efektiyle" poz vermesi veya Maymun Ormanı'nda selfie çekilmesi artık yerel halk için de sıradan hale gelmiş durumda. Öyle ki bu deneyimler, Bali'ye gelen birçok turistin sosyal medya hesaplarında paylaşmak için önceden planladığı kareler arasında. "Batur Dağı'nda gün doğumu", "Maymun Ormanı'nda selfie", "Akan şelalenin altında meditasyon" gibi kareler, artık bireysel deneyimden çok kitlesel içerik üretiminin parçası olmuş vaziyette.

Bali, yıllarca yoga kampları, inziva merkezleri ve meditasyon alanlarıyla "ruhani bir cennet" olarak tanıtıldı ve böyle ilgi gördü. Ancak bugün bazı merkezler, sessizlikten çok sosyal medya etkileşimlerine odaklanıyor ve spiritüel inziva mekanları artık birer birer Instagram vitrinine dönüşüyor. Bazı yerlerde ise en basit dini törenlerin dahi turistlere yönelik bir şova dönüşmesi, kültürel erozyon tartışmalarını beraberinde getiriyor. Sosyal medyada aşırı görünür hale gelen bazı bölgeler ise "aşırı turizm" baskısıyla doğal dengesini kaybediyor.