Türkiye ekonomisi yüksek faiz etkisiyle yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 oranında küçüldü. Böylece 2018 yılının ardından 6 yıl sonra Türkiye ekonomisinde üst üste iki çeyrekte bir önceki çeyreğe göre küçülme görüldü.
Ekonomide iki çeyrek üst üste küçülme görülmesi, ekonomistler tarafından "resesyon" olarak adlandırılıyor ve ekonominin krizde olduğu anlamına geliyor.
TÜİK'in bugün açıkladığı verilere göre, gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) 2024 yılı üçüncü çeyreğinde zincirlenmiş hacim endeksi olarak bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2,1 arttı. Bu oran, pandemi sonrasındaki dört yılın en düşük büyümesi olarak kayıtlara geçti.
BEKLENTİLERİN ALTINDA
Ekonomistlerin yıllık bazda üçüncü çeyrek ortalama büyüme tahmini, Reuters ve AA Finans anketlerinde yüzde 2,6 olmuştu. TÜİK'in açıkladığı oran, beklentilerin belirgin altında oldu.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2024 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; inşaat yüzde 9,2, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 6,2, tarım sektörü yüzde 4,6, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,5, ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar yüzde 2,3, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 2,2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 1,9 ve hizmetler yüzde 1,4 arttı. Diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,4, sanayi sektörü yüzde 2,2, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 0,3 azaldı.
ÇEYREKLİK BAZDA KÜÇÜLME
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, ikinci çeyrekte olduğu gibi üçüncü çeyrekte de bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 azaldı.
Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2024 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,9 arttı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 53,3 artarak 11 trilyon 893 milyar 252 milyon TL oldu. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 357 milyar 989 milyon olarak gerçekleşti.
ABD doları bazında yıllık GSYH 1 trilyon 260 milyar dolara yükseldi.
TÜKETİM ARTTI, YATIRIM AZALDI
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2024 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 3,1 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 0,9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 0,8 azaldı.
Mal ve hizmet ihracatı, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,8 artarken ithalatı yüzde 9,6 azaldı.
İşgücü ödemeleri, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 76,3 arttı. Net işletme artığı/karma gelir yüzde 45,7 arttı.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 31,9, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 40,4 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 36,4 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 47,8, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 38,0 iken, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 45,1 oldu.
