ABD’de tüketilen kalorilerin yarısından fazlası ultra işlenmiş gıdalardan (UPF) geliyor. Fast food, paketli atıştırmalıklar, şekerli içecekler ve rafine ürünlerden oluşan bu besinlerin yetişkinlerde tip 2 diyabet ve diğer kronik hastalıklarla bağı daha önce kanıtlanmıştı. Ancak genç yetişkinler üzerindeki etkileri büyük ölçüde bilinmiyordu.

USC Keck Tıp Fakültesi araştırmacıları, 85 genç yetişkini dört yıl boyunca takip ederek UPF tüketimi ile glikoz yönetimi arasındaki ilişkiyi mercek altına aldı. Nutrition and Metabolism dergisinde yayımlanan çalışma, ultra işlenmiş gıdaların gençlerde bile kısa sürede metabolik riski artırdığını ortaya koydu.

PREDİYABET RİSKİ YÜZDE 64 ARTTI

Araştırmaya göre, dört yıllık süreçte UPF tüketimindeki her %10 artış, şu sonuçlarla ilişkilendirildi:

- %64 daha yüksek prediyabet riski
- %56 daha yüksek bozulmuş glikoz düzenleme riski
- Takip ziyaretinde daha yüksek insülin seviyeleri (erken dönem insülin direnci işareti)
- Daha fazla UPF tüketen gençlerin insüline yanıtının zayıfladığı ve kan şekeri yönetiminde bozulmalar başladığı gözlendi.

Çalışmanın kıdemli yazarı Prof. Vaia Lida Chatzi, “Ultra işlenmiş gıdalarda küçük artışlar bile genç yetişkinlerde glikoz düzenini bozabiliyor. Bu bulgular, gençler için diyetin değiştirilmesi gereken kritik bir risk faktörü olduğunu gösteriyor” dedi.

GENÇ YETİŞKİNLİK: KRİTİK BİR SAĞLIK DÖNÜM NOKTASI

Araştırmacılar, genç yetişkinliğin uzun vadeli alışkanlıkların oluştuğu bir dönem olduğunu vurguluyor. Bu yaşlarda ultra işlenmiş gıdaların yerine tam taneli ürünler, sebzeler ve meyveler gibi daha doğal seçeneklerin tercih edilmesi, ileride tip 2 diyabet riskinin düşürülmesine yardımcı olabilir.

“Genç yetişkinlik uzun vadeli sağlığı şekillendiren kritik bir dönem. Prediyabet kalıcı bir duruma dönüşmeden önce müdahale etme fırsatımız var,” diyen Chatzi, erken önlemlerin önemine dikkat çekti.

ÇALIŞMA NASIL YAPILDI?

Katılımcılar 2014-2018 arasında bir kez, yaklaşık dört yıl sonra ise tekrar değerlendirildi. Katılımcılardan:

- Hafta içi ve hafta sonu olmak üzere iki günlük besin tüketimi listesi alındı.
- Gıdalar UPF ve UPF olmayanlar şeklinde sınıflandırıldı.
- Toplam günlük kalorinin yüzde kaçının UPF’lerden geldiği hesaplandı.
- Şekerli içecek sonrası kan şekeri ve insülin tepkisi ölçüldü.
- Bulgular yaş, cinsiyet, etnik köken ve fiziksel aktivite gibi etkenler göz önünde bulundurularak analiz edildi.

Araştırma ekibine göre, bulgular UPF tüketiminin genç yaşta bile metabolik hastalık riskini artırdığını güçlü biçimde kanıtlıyor.

Çalışmanın ilk yazarı Yiping Li, “Ultra işlenmiş gıdalar prediyabet ve tip 2 diyabet riskini artırıyor. Tüketimin azaltılması, gençler için etkili bir önleyici adım olabilir” dedi .