DİLAN KUTLU / NEFES
Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadelesi can almaya devam ediyor. Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde çıkan orman yangınında 5 orman işçisi ve 5 AKUT görevlisi 10 emekçi yaşamını yitirdi. Bu, Türkiye’de bir orman yangınında yaşanan yüksek can kaybı olarak kayıtlara geçti.
Türkiye Ormancılar Derneği Genel Başkanı Hüsrev Özkara, yangında yaşanan can kayıplarının temel nedeninin “personelin donanımlı ekipmansız çalıştırılması” olduğunu söyledi. Özkara’ya göre, Türkiye’nin orman yangınlarına hazırlıksız yakalanmasının bir diğer önemli nedeni ise İzmir Buca’daki orman yangını eğitim merkezinin kapatılması. “Temel neden eğitim eksikliği” diyen Özkara, yangınla mücadele eden personelin düzenli ve sürekli olarak eğitilmesi gerektiğini söyledi.
Eskişehir'in Seyitgazi ilçesine bağlı Büyükyayla ve Fethiye mahallelerine yakın bir bölgede yangın soğutma çalışmaları sırasında ekipler aniden parlayan alevlerin arasında kaldı. Alevlerin yön değiştirmesiyle kendilerini korumak isteyen 5 orman işçisi ve Ankara’dan desteğe giden 5 AKUT gönüllüsü vadide mağara benzeri bir alana sığındı. Burada oksijensiz kalan 10 işçi boğularak hayatını kaybetti. Cenazeler alevlerin arasında kaldı.
Yaşanan acı olay, yangınla mücadelede gerekli eğitim ve ekipman eksikliği tartışmalarını gündeme getirdi.
Türkiye’nin yangınlara mücadelede iki önemli eğitim merkezinden biri olan Dokuz Eylül Üniversitesi Tınaztepe Yerleşkesi içinde bulunan Orman Yangınları İşçi Eğitim Merkezi, 31 Mayıs 2019’da kapatıldı. 16 hektar alanda hizmet veren eğitim merkezi 9 Eylül Üniversitesi’ne devredildi ve Turizm Meslek Yüksekokulu yapıldı. Yüksekokul, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu arasında imzalanan protokol kapsamında, “geleceğin turizm yöneticilerini yetiştirmek için seçilen 7 pilot üniversiteden biri” olarak duyuruldu.
Dönemin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, “merkezin kapanmasıyla eğitim faaliyetlerinin engellenmediğini” savundu. Geçen 6 yılın ardından Eskişehir’de çıkan yangında 10 kişinin hayatını kaybetmesi Türkiye’de bir orman yangını sonucu yaşan en fazla can kaybı olarak kayıtlara geçti.
“İŞÇİLERİN KORUYUCU KIYAFETİ YOK”
Tarım Orman-İş Başkanı Şükrü Durmuş yangınla mücadele ekiplerinin eğitim eksiğine işaret ederek, "Yangınla mücadele ekiplerinin düzenli ve zor koşullarda eğitimden geçirilmesi gerekiyordu. Ama İzmir Buca’daki yangın eğitim merkezinin kapatılması sonucu bugün sahada ölümle burun buruna gelen insanlar ne ekipmana ne de bilgiye sahip” dedi.
“HİBE EDİLEN KORUYUCU ELBİSELER DEPOLARDA ÇÜRÜDÜ”
Hayatını kaybeden işçilerin üzerinde yangına dayanıklı kıyafet ve oksijen maskesi ile temel ekipmanların bulunmadığını öne süren Durmuş, “İşçiler sentetik kıyafetlerle çalışıyor. Bu elbiseler alevle temas ettiğinde yanmayı hızlandırıyor. Kasktan tutun yanmaz elbiseye, yanmayan ayakkabılara kadar hepsinin olması gerekir. Bu bir cinayet. 2007’de Antalya’da 6 emekçi aynı şekilde can verdi. O dönem Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hibe edilen koruyucu elbiseler depolarda çürüdü. Aynı kurum yetkilileri cenazede çıkıyor ‘şehidim, aslanım’ diyorlar. Bu işçilerin ailelerine, çocuklarına aylık bile bağlanmıyor” diyerek ihmaller zincirine dikkati çekti.
Avrupa’da benzer olaylarda iş sağlığı ve güvenliği konusuna verilen öneme dikkati çeken Durmuş, "Yunanistan’ı gördüm. Batıda iş sağlığı güvenliği tedbiri alınmadan asla yangına müdahale edilmiyor. İşçilerin bareti, oksijen maskesi tamamlanmadan yangına müdahale edilmesine izin verilmiyor." İfadelerini kullandı.
“İŞÇİLER BAŞKA İŞLERDE ÇALIŞTIRILIYOR”
Durmuş, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bizde iş makinası, arazöz, uçak var ama insan kaynağı yok. Elinizdeki uçak ve araç olması eğer insan kaynakları yetersizse tek başına bir anlam ifade etmiyor. Geçmişte yangına hassas bölgelerde ilk müdahale ekipleri vardı. Havalar ısınmaya başladığında gerekli ekipmanlarıyla orada yatıp kalkarlardı, olası yangına seri müdahale ederlerdi. Alınan işçiler yardımcı hizmetlerde çalışıyor ya inşaatta ya da üretim alanlarında çalışıyor. Yangın başladığında yorgun gidiyor, Yangına müdahale etmesi için nasıl enerjisini toplayacak? Çaycı olarak bile kullanıyorlar.”
ÖZKARA: “YANGIN MERKEZİ 15 BİN KİŞİYİ EĞİTMEK İÇİN KURULMUŞTU”
Türkiye Ormancılar Derneği Genel Başkanı Hüsrev Özkara, yaşamını yitiren işçilerden bazılarının göreve başlayalı yalnızca birkaç ay olduğunu belirterek, “Eğitim ne zaman verildi, nasıl verildi belli değil. Bu kişiler hangi durumda müdahale edeceklerini, hangi durumda çekileceklerini bilmiyorlar. İşte bu zafiyet bizi bu acıya sürükledi” dedi.
İzmir’deki eğitim merkezinin kapatılmasının bedelinin ağır olduğunu vurgulayan Özkara, “Bu merkez 2010 yılında yılda 15 bin kişiyi eğitmek üzere planlandı. İşçiler 16 farklı parkurda her yıl düzenli eğitim alırdı, kendilerini zor koşullara hazırlarlardı. Bu sistematik eğitimler kaldırıldı. Yerine hiçbir şey konmadı” dedi.
“İŞÇİLERİN ŞEFİ BİLE KORUYUCU EKİPMAN KULLANMIYOR”
Yangına müdahale eden işçilerin büyük bölümünün geçici statüde çalıştırıldığını ve kişisel koruyucu ekipmanlarının yetersiz olduğunu dile getiren Özkara, “Alevlere dayanıklı giysi yok ya da eksik. Denetim yok. İşçilerin şeflerinin önce kendi güvenliğini alması gerekir ama kendi bile giymiyor” diye konuştu.
Deneyimli, eğitilmiş ve fiziksel olarak uygun işçilerin sahada olması gerektiğini dile getiren Özkara, “Tecrübeli işçi rüzgarın ne zaman yön değiştireceğini, yangına nereden girip nereden çıkacağını bilir. Ama siz sahaya yabancı, eğitimsiz birini gönderirseniz, o yangın bir anda hepsini içine alır. Bugüne kadar ilk defa böyle büyük bir kayıp veriyoruz. Bu sayı bize şunu gösteriyor, kötü yönetiliyoruz” dedi.
“İŞÇİ İSTİHDAMI SAĞLANMADI”
Orman Genel Müdürlüğünde yetkili sendika Öz Orman-İş Sendikası Genel Başkanı Settar Aslan ise ekipman eksikliğinin olmadığını belirterek, “İşçiler, 30- 38 bin TL bandında maaş alıyorlar. İşçilerin, koruyucu malzeme neyi varsa bütün malzemeleri ekipmanları hepsi çantalarında, araçlarında mevcut” dedi.
Aslan, yangınlarla müdahale eden işçi sayısının 9 bin olduğunu belirterek, OGM’nin 15 bin ilave işçi istihdamını talep ettiğini buna karşın Hazine ve Maliye Bakanlığının 4 bin 500 kadro verdiğini söyledi. Aslan, “O da ancak emekli olanların yerini doldurdu” dedi.
